Samarqand davlat universiteti psixologiya va ishtimoiy fanlar fakulteti psixologiya kafedrasi

Odam genetikasining tarmoqlari. Odam genetikasi o’simlik, hayvonlar genetikasidan keyin rivojlanganligiga qaramay, uning bir qancha tarmoqlari shakllangan. Ana shu tarmoqlardan biri tibbiyot genetikasidir.

Hozirgi paytda Jahon aholisi 6 milliarddan ortib ketdi. Tug’ilgan bolalarning 4,5%i turli irsiy kasalliklar bilan dunyoga keladi. Epilepsiya, shizofreniya, kretinizm, gemofiliya, bronxial astma shunday xastaliklardandir. Irsiy kasalliklarga erta tashhis qo‘yish, ularning oldini olish va davolash metodlarini belgilashda muhim o’rin tutadi. Bu tibbiyot genetikasi odam salomatligini saqlashda muhim o’rin tutishidan dalolat beradi.

Odam genetikasining yana bir tarmog’i demografik genetika hisoblanadi. Demografik genetika odamdagi ayrim belgi-xossalarni (masalan, qon guruhlarini) jahon aholisi orasida qanday tarqalganligini aniqlash bilan shug’ullanadi. Farmokologik genetika ham odam genetikasining bir tarmog’i sifatida turli dorilarni, chunonchi antibiotiklarni odam organizmiga ko’rsatgan ta’sirini tadqiq qiladi.

Odam genetikasinig bir tarmog’i sitogenetika bo’lib, u odam irsiyatning moddiy asoslari bo’lmish xromosomalarning tashqi, ichki tuzilishini tadqiq qiladi. Immunogenetika esa immunitet reaksiyalarining amalga oshishida irsiyatning rolini o’rganadi. Biokimyoviy genetika yordamida irsiyatnig molekulyar asoslari moddalar almashishi, u bilan bog’liq belgi-xossalarning rivojlanishi o‘rganiladi. Odam genetikasinig yana bir tarmog’i pedagogik genetikasi sanaladi. Uning tekshirish obyekti bolalar aqliy qobiliyati va ruhiyatini genetik jihatdan tadqiq kilish hisoblanadi. Bolalarning ruhiy holati, aqliy qobiliyati ota-onadan o’tadi. Shu bilan bir qatorda qobiliyat, iste’dod, iqtidorning shakllanishida ijtimoiy muhit, ota-ona, o’qituvchilarning ta’lim-tarbiyasi muhim ahamiyatga ega bo’ladi. Pedagogik genetika bolalardagi ota-onadan berilgan irsiy qobiliyat, iqtidorlilik, iste’dodning yoshga qarab o’zgarishini tadqiq qilib, pedagoglarga ma’lum tavsiyalar beradi.