Samarqand davlat universiteti pedagogika kafedrasi

Reabilitasion ijtimoiy pedagogik texnologiyalar

Deviant xulq-atvorga ega o’smirlar bilan ishlashning reabilitasiya dasturlarini tuzishda quyidagilar inobatga olinadi:
1. Voyaga yetmagan bolaning ijobiy hislatlariga suyanish. Ijtimoiy pedagog deviant xulq-atvorga ega bolani qoralay olmaydi. U uchun muvaffaqiyat vaziyatini yaratish orqali uning xulq-atvorida ijobiy hislatlarni topish kerak va ijtimoiy pedagog faoliyatini shunga muvofiq tashkil qilish lozim.
2. Hayotiy intilishlarni shakllantirish. Odatda maktabdagi surunkali muvaffaqiyatsizliklardan so’ng o’smirlar umidsizlikka tushishadi, o’z kuchlariga ishonch yo’qoladi. Bunday o’smir uchun keyingi kasbiy o’z-o’zini anglab olish muhim bo’lib, bu holatda ijtimoiy pedagogning psixolog bilan hamkorlikdagi faoliyati uning kelajakdagi kasbiy o’z-o’zini anglab olish muhimi bo’lib bu holatda ijtimoiy pedagogning psixolog bilan hamkorlikdagi faoliyati uning kelajakdagi kasbini aniqlashga qaratiladi.
3. Uning keyingi kasbiy taqdiri bilan bog’liq faoliyatdan tashqari deviant xulq-atvorli bolani u uchun ahamiyatli bo’lgan ijtimoiy faoliyatga jalb qilish ham lozimdir. Bu murakkab vazifa hisoblanadi, chunki odatda bu holatda nafaqat u yoki bu faoliyat turiga nisbatan o’zgarishni, balki bolalar jamoasi bilan ham munosabatlarning normallashuvini talab qiladi. Amaliyotning guvohlik berishicha qiyin tarbiyalanadigan bolalarda boshqa o’quvchilarga qaraganda bo’sh vaqti 4 marta ziyoddir.
4. O’smir bilan o’zaro munosabatlarga hurmat bilan qarash. Dezadaptasiya bo’lgan bolalarda yaxshi muomalaning yo’qligi sababli har qanday tarbiyaviy ta’sir voyaga yetmagan bola tomonidan qattiq qarshilikka duch keladi. Bunday bolalar bilan ish olib borishda ijtimoiy pedagogdan sabr-matonat talab qilinadi.
Reabilitasion ijtimoiy pedagogik faoliyat jarayonida mutaxassis quyidagi vazifalarni bajaradi:
-dezadaptasiya boshlangunga qadar o’smirda bo’lgan ijobiy hislatlarni tiklash,
-o’smirda u yoki ijtimoiy foydali faoliyatga kirishish orqali salbiy hislatlarini to’g’rilash, intilishni shakllantirish, o’smirning o’z-o’zini belgilab olishdagi ehtiyojini faollashtirish,
-o’smir faoliyatining ijobiy motivasiyasini faollashtirish.
Ta’lim muassasida bolalar va o’smirlar tibbiy-pedagogik reabilitasiyasining namunasi

Ta’lim sharoitlarining tibbiy-gigiyenik optimallashuvi (ovqatlinish, jihozlash)

O’quv-tarbiya jarayonini o’quvchilarning ruhiy- fizioligik xususiyatlarini inobatga olgan holda rasional tashkil qilish

Sog’ligi holati bo’yicha turli o’quvchilar toifalari uchun ta’lim adaptasiyasi

O’quvchilar- ning tibbiy-gigiyenik ta’limi va ....... tayyorgarligi

Kasallik- larning ommaviy profilak- tikasi, o’quvchilar jismoniy holatini optimal- lashtirish

Ta’lim muassasalarida reabilitasion faoliyat tizimi

Reabilitasion faoliyatning vazifalari, obyektlari va yo’nalishlari	Bu yo’nalishdagi faoliyat amalga oshiriladigan muassasalar	Reabilitasion dasturlarni amalga oshiruvchi ishchilar toifalari
1. Ruhiy-pedagogik reabilitasiya. Obyekt- ijtimoiy va pedagogik qarovsiz bolalar. Vazifalari: -maktab va oilaviy kamsitishlarni yengish, -yetakchi faoliyatda muvaffaqiyatga erishish, -ruhiy va shaxsiy rivojlanishning uyg’unlashuvi, -ijobiy “Men” obrazini shakllantirish, - ijtimoiy adovat profilaktikasi.	Umumta’lim maktabgacha muassasalari, maktablar, oddiy guruh (sinf), korreksiya sinflari. Individual o’qitish maktablari. O’smirlar va bolalarga psixologik-pedagogik yordam ko’rsatish markazlari	Pedagoglar. Amaliy psixologlar. ijtimoiy pedagoglar. Logopedlar. Korreksion ta’lim o’qituvchilari
2. ijtimoiy pedagogik reabilitasiya Obyekt-nizoli tarbiyaviy vaziyatda bo’lgan dezadaptasiya qilingan bolalar, yetimlar, voyaga yetmagan huquqbuzarlar. Vazifalari: -huquqlarni himoya qilish, vasiylik. -nazoratsizlikni oldini olish, - ijtimoiy zararli omillar profilaktikasi, - ijtimoiy maqomning tiklanishi, -psixofizik va shaxsiy rivojlanishsur’atlarini ushlab turish	Go’daklar uyi. Bolalar uyi. Maktab-internatlar, maxsus maktablar, xospislar, ijtimoiy yordam va ijtimoiy reabilitasiya markazlari.	ijtimoiy pedagoglar. ijtimoiy ishchilar. Amaliy psixolog- tarbiyachilar, bolalar huquqlarini himoya qilish bo’yicha inspektorlar, psixoterapevtlar, psixonevrologlar.
3. Tibbiy pedagogik reabilitasiya. Obyekt-nogiron bolalar, tez-tez kasalga chalinuvchi bolalar, cheklangan aqliy imkoniyatlarga ega bolalar. Vazifalari: -tarbiyaviy mikromuhit gigiyenasi -sog’lomlashtirish va davolash -tibbiy profilaktika -sog’liqni saqlash - ijtimoiy adaptasiya va reabilitasiya -zaxiradagi imkoniyatlardan foydalanish -kompensatorlik funksiyalarni rivojlantirish	Funksional buzilishlarga ega bolalar uchun muassasa. Korreksion maktab. Nogironlar uylari. Sog’liq markazlari. Davolash markazlari. Terapevt pedagogika markazlari. Maktabgacha muassasalar va maktablarda logopedik guruhlar. Ruhiy sog’lik va reabilitasiya markazlari.	Pedagog-defektolog O’qituvchi-dektolog Tarbiyachilar Valsologlar ijtimoiy ishchilar ijtimoiy pedagoglar Tibbiy xodimlar Psixolog-defektologlar