Samarqand davlat universiteti қозон миллий тадқИҚотлар технология университети

3.2. Issiqlik almashinish qurilmalarining
matematik modellari 
Issiqlik almashinish qurilmasining matematik modelini tuzishda 
dastavval qurilmada oqimning harakatlanish strukturasi tahlil qilinadi. 
Har qaysi oqim uchun issiqlik tashuvchi oqimda oqimning harakati va 
issiqlik o„tkazuvchanlikni keltirib chiqaradigan temperaturaning vaqt 
bo„yicha o„zgarish harakterini ifodalovchi matematik ifodasi yoziladi. 
Agar issiqlik tashuvchi oqim strukturasi ideal almashinish modeliga mos 
kelsa, u holda ushbu oqimning issiqlikni uzatishni hisobga olgandagi 
matematik ifodasi quyidagi ko„rinishda bo„ladi: 

---

61 
bunda 
ideal almashinish oqimning hajmi, m
3
; 
issiqlik 
tashuvchining zichligi, kg/m
3
; 
issiqlik tashuvchining solishtirma 
issiqlik sig„imi, j/(kg•K); 
- oqimning hajmiy tezligi, m
3
/s; 
issiqlik 
almashgichning sirti, m
2
; 
issiqlikni o„tkazish koeffitsiyentlari, 
Vt/(m
2
K); 
issiqlikni tashuvchilar orasidagi temperatura farqi; 
vaqt, s. 
Agar oqim strukturasi ideal siqib chiqarish modeliga mos kelsa, u 
holda isiqlik uzatgich hisobga olingan holda quyidagi ifodani yozish 
mumkin: 
bunda 
oqim ko„ndalang kesimining yuzasi, m
2
; 
ideal siqib 
chiqarish zonasi uzunligi, m; 
l
- 0 dan L gacha o„zgaradigan fazoviy 
koeffitsiyent; 
T = T(l,t) 
- vaqtga bog„liq holda fazoviy koordinat bo„ylab 
issiqlik tashuvchi oqim temperaturasining taqsimlanish funksiyasi.
Odatda (3.8) va (3.9) tenglamalarda issiqlikni berish koeffitsiyenti, 
zichlik va issiqlik tashuvchining issiqlik sig„imi temperaturaning 
berilgan oralig„ida doimiy qiymatlarni qabul qiladi deb olinadi. 
Oqimning hajmiy tezligi doimiy deb qabul qilinadi. 
Issiqlik almashinish qurilmalari ba‟zi tiplarining matematik 
modellarini qaraymiz.