Samarqand davlat universiteti қозон миллий тадқИҚотлар технология университети

 
Nazorat savollari 
1.
Formal kinetikaning asosiy tamoyili nimadan iborat ? 
2.
Kimyoviy reaksiya tezligi nima ? U qanday aniqlanadi ? 
3.
Kimyoviy reaksiya tezligi temperaturaga qanday bog„liq ? 
4.
Formal kinetikaning asosida qaysi qonun yotadi ? Unga ta‟rif 
bering. 
5.
Kinetik tenglamalarni yechishda qaysi sonli usullar ishlatiladi ? 
6.
Kinetik konstantalar va faollanish energiyasini baholash uchun 
qanday tajribaviy ma‟lumotlar kerak ? 
7.
Geterogen kimyoviy reaksiyalarning ko„p bosqichli o„tishining 
fizik tabiati qanday ? 
8.
Sirtlar ta‟siri qonunini qo„llanilishining o„ziga xos tomonlarini 
sanang va massalar ta‟siri qonunidan farqini ayting. 
9.
Geterogen kimyoviy reaksiyalar kinetik modellarini tuzish 
usullariga harakteristika bering. 
10.
Lengmyur 
izotermasini 
qzllashga 
asoslangan 
usulga 
harakteristika bering. 
11.
Statsionar konsentratsiya usuliga harakteristika bering. 
12.
Graflar nazariyasini qo„llash usuliga harakteristika bering.

---

102 
 
 
VI BOB. GOMOGEN 
KIMYOVIY 
REAKTORLARNI 
MODELLASH 
Har qanday kimyoviy-texnologik tizimning asosiy elementlaridan 
biri kimyoviy reaktordir. Kimyoviy reaktor deb ma‟lum modda olish 
maqsadida massa- va issiqlik almashinishi bilan kimyoviy reaksiyani 
o„zida mujassamlashtirgan kimyoviy jarayonni amalga oshirishga 
mo„ljallangan apparatga aytiladi.
Tipik reaktorlar – bu kantakt apparatlari, mexanik, pnevmatik va 
oqimli aralashtirgichli reaktorlar, sanoat pechkalari va h.z. Reaktorning 
to„g„ri tanlanishi va takomillatirilganiga barcha texnologik jarayonning 
samaradarligi bog„liq. 
Kimyoviy reaktorda ko„plab turli hodisalar va ularning o„zaro 
ta‟siri sodir bo„ladi. Ularni bir vaqtda hisobga olish matematik 
modelning murakkablashuviga va undan foydalanish bilan bog„liq 
qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin. Shuning uchun kimyoviy 
reaktorlarning matematik modellarini ishlab chiqishda reaktor modelini 
qurish uchun iyerarxik sxemada amalga oshiriladigan tizimli yondashuv 
qo„llaniladi. Bunda jarayonni tarkibiy qismlarga ajratish amalga 
oshiriladi. Past daraja boradigan jarayon yuqori darajada boradigan 
jarayonning tarkibiy qismlardan biridir. Shuning uchun jarayonning 
matematik modeli bir butun sifatida turli miqyosdagi hodisalar 
modellarining sintezidir. 
Haqiqiy kimyoviy reaktorlar bir-biridan sezilarli darajada farq 
qiladi, shuning uchun matematik modellarni tuzish vazifasi jarayonning 

---

103 
o„ziga xos xususiyatlari va uning dizaynini hisobga olgan holda har bir 
aniq holat uchun hal qilinishi kerak.