|
M.Montessori fikricha: “Ertaklarsiz bolalik”. Doktor Montessori ertaklarning haqiqat tushunchasini buzayotganiga ishongan. Axir Kolobok qochib ketolmaydi, hayvonlar esa inson tilida gapira olmaydi. Tizim mantiq va ratsionallikka e'tibor qaratadi, chap yarim sharni rivojlantiradi, natijada bola xulosalar chiqarish, qaror qabul qilish va xatti-harakatlar uchun mas'uliyatni o'z zimmasiga olishi mumkin”. Usul kitob o'qishni taqiqlamaydi, lekin haqiqiylikni, haqiqiy hikoyalarni afzal ko'rishni maslahat beradi.
Mariya Montessori Ertaklarni haqiqiy hikoyalar asosida tuzishni maslahat beradi.
“Kattalar dunyosi bolalar uchun gigantlar mamlakati”: O'qituvchi Montessori ilk marotaba bolalarning kattalar dunyosida yashash noqulayligi haqidagi nazariyani ilgari surdi. Har bir bola u yerda Gulliverning mamlakatidagi mitti (lilliput) singari o'zini his qiladi. Bizning dunyomiz bola uchun to'liq bir betartiblikdir, u yerda kichkina odamning huquqlari va shaxsiy qulayliklari yo'q. Voyaga yetgan gigantlar ko'pincha shafqatsiz, adolatsiz va sabrsiz. Jazoni oddiy nazorat qilish mumkin, masalan, buzilgan vaza, lekin bola uni atrofida dunyoni o'rganadi va xato qilish huquqiga ega.
Ularning qiziqishlari va ehtiyojlarini hisobga olish kerak. Bolani o'stirish uchun siz uni bilishingiz kerak, lekin bolani tushunish uchun uni kuzatishingiz kerak. Va bu faqat erkinlik berilgan bolada mumkin. Bolani stolga o'tirgan holda, siz tezda qiziqishni yo'qotishdan boshqa narsani ko'rmaysiz. Kichkintoy qandaydir narsaga chin dildan ishtiyoqmand bo'lganda, shaxsiyat qanday namoyon bo'lishini kuzatish mumkin.
Montessori asarlarida “erkinlik” tushunchasi “ruxsat etilganlik” deb tushunilmasligi kerak. Bunga faqat bolalarni kattalar yordamisiz mustaqil ravishda xizmat qilish va yangi narsalarni o'rganish deb qaramoq lozim.
Montessori didaktik materiallari: Bolalarni kuzatishi natijasida Mariya Montessori tomonidan tanlangan kognitiv qiziqishni uyg'otadigan sezgir materiallar, rivojlantiruvchi vosita (didaktik yordam). Barcha materiallar qiyinchilik darajasiga ko'ra belgilanadi va bolaga erkinlik beradi. Shuningdek qiyinchiliklarni izolyatsiya qilish, xatolarni nazorat qilish va boshqalar kabi bir qator maxsus xususiyatlarga ega. Barcha didaktik materiallar, rivojlantiruvchi vositalar yuqori sifatli tabiiy materiallardan, sifatli yog`ochdan, matolardan tayyorlangan. Asosiy vazifasi bolaning shaxsiy rivojlanishini rag'batlantirishdir. Bunday rivojlantiruvchi vositalar bilan ishlash (o'yin) paytida bolada ma'lum psixologik fazilatlar shakllanadi, ichki motivatsiya rivojlanadi. Montessori materiallari "Montessori atrof-muhiti" ning ajralmas qismi bo'lib, bolani o'zining shaxsiy rivojlanish imkoniyatlarini o'zining shaxsiyligiga mos keladigan mustaqil harakat bilan namoyon etishga undaydi. Montessori materiallari aniqlik, tuzilish va mantiqiy ketma-ketlik uchun bola rivojlanishining eng nozik davrlariga (sezgir davrlar) javob beradi. Muayyan faoliyat turlarini tayyorlash, iqtidorlarni aniqlash, o'zini nazorat qilishni rivojlantirish va borliqqa nisbatan munosabatlarni shakllantirish uchun qulay bo'lgan ushbu davrlar o'quv materiallari yordamida optimal tarzda ishlatilishi mumkin. Ushbu didaktik materiallar bolaning atrofdagi dunyoni anglashini osonlashtirishga yordam beradi. Montessori materiallari birinchi navbatda bolaning ruhiy rivojlanishiga hissa qo'shadi. Bolaning o'zi mustaqil ravishda harakat qiladi, uning ichki kuchlari ozod bo'ladi. Montessori materiali u tomonidan ishlab chiqilgan bolani rivojlantirish uslubining eng muhim komponentidir. Materiallar bolalarning sensorli ta'limi uchun eng muhim vosita bo'lib xizmat qiladi. Montessori materiallari bolalar o'z xatosini mustaqil ravishda topishi va tuzatishi, sabr-toqat va iroda, kuzatish va o'z-o'zini tartibga solishi, o'z faoliyatini amalga oshirishi mumkin bo'lgan tarzda tashkil etilgan. Deyarli har qanday ob'ekt o'yinchoq vazifasini bajarishi mumkin. O'yinchoq havza, suv, ovqatlanish idishlari, don, qoshiq yoki boshqalar bo'lishi mumkin. Shuningdek, Montessorining maxsus materiallari, xususan, pushti minorasi, jigarrang zinapoyalar va boshqalar mavjud. Mariya Montessori tomonidan qo'llanmalar juda ehtiyotkorlik bilan ishlab chiqilgan. Ular o'quv vazifasini bajarishi, o'quvchilarning har tomonlama rivojlanishiga hissa qo'shishi kerak edi.
Hozirgi kunda dunyoning barcha qismida uning uslubiga muvofiq ishlovchi bolalar muassasalari mavjud. AQShda, Evropada, Osiyoda xususiy Montessori didaktik materiallarini ishlab chiqaruvchi zavodlar bor.
Montessori usulidan foydalangan holda maktabgacha yoshdagi bolalarga mo'ljallangan darslar ma'lum materiallar bilan ishlashdan iborat.
Keling, ularni ko'rib chiqaylik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
