Samarqand davlat universiteti maktabgacha ta’lim fakulteti maktabgacha ta`lim nazariyasi va metodikasi kafedrasi roʻyxatga olindi

Tilning aniqligi, ravonligi, tushunarliligi va emocionalligi
. 
Bolalarga atalgan 
badiiy asarning tili umumbadiiy tilning normalariga va grammatik qurilishiga amal qilgani 
holda bolalarcha tafakkur qilishning o`ziga xos ifodaviy vositasi bo`lmog`i, shu bilan birga, 
bola nutq boyligini muttasil oshirib borishga xizmat qilmog`i shart. Bunda nuqul bolaga 
moslashib qolmay, balki uni ergashtirib borishga intilib, bolaga notanish so`z va iboralarni 
izohtalab qilib qo`ymay, kontekstdayoq anglashilarli etib ifodalashga e`tibor bermoq lozim. 
Eng muhimi, N.G.Chernishevskiy ta`kidlaganidek: «Bolalarga juda ko`p narsalarni osongina 
qilib tushuntirish mumkin, bunda avvalo o`sha tushuntiruvchining o`zi nimani 
gapirmoqchiligini o`zi anglab etkan va uni inson tilida ravshan ifodalay ololsin». Yozuvchi 
qaysi yoshdagi bolani mo`ljallab asar yozayotganini hisobga olib, o`sha yoshdagi kichkintoy 
lug`at boyligi imkoniyatlarini ko`zda tutgan holda ish tutmog`i lozim. Aks holda uning asari 
adresatini tayinlash mumkin bo`lmay qoladi. Chunonchi, Sh.Sa`dullaning «Yil fasllari» 
she`ridagi: 
Milt etib chiqdi quyosh, 
Dedi:-Do`stlar, qish odosh,- 
satrlariga boqqan zahoti-ularning maktabgacha yoshdagi bolalarga mo`ljallanganini sezish 
qiyin emas. Chunki mazkur satrlardagi so`zlar maktabgacha yoshdagi bolalar nutqiga xos 
lug`at aks etgan. Shoir bunday ekspressiv nutq zamirida bahor faslining shu yoshdagi 
kichkintoylar hali sezishga ulgurmagan ikki xususiyatini-bahor qishdan so`ng kelib, qishga 
xotima («qish odosh») yasashini hamda endilikda haroratli kunlar («quyosh chiqishi»ni) 
boshlanishini, aniqrog`i, bahor fasli tabiatining belgili xossalarini saviyaga muvofiqlashtirib 
ma`lum qilmoqda. Bolalar lug`at boyligi-ular saviyasining mezoni. Bolalar ulg`aygani sayin 
voqelikni o`zlashtirish imkoniyatlari ham kengaya boradi, binobarin, ular so`zni 
o`zlashtirish evaziga ularning saviyalari ham ko`tariladi,didlari o`sa va dunyoqarashlari 
shakllana va to`lisha boradi. So`zni tushunish va o`zlashtirish bolalarda tasavvurni 
chuqurlashtiradi, narsa va hodisalar haqida o`z fikrini tug`diradi. Bolalar uchun ijod 
etuvchilar ana shu holat bilan hisoblashmoqlari shart. Zotan, bolaga atalgan asarning tili 
qancha aniq, ifodalari teran, qisqa va obrazli bo`lsa voqea ham, ifodasi ham ixcham, yorqin 
va sodda bo`lsa asar shuncha ta`sirchan bo`ladi, unda ilgari surilgan g`oya xotiraga 
mustahkam o`rnashgan syujetni idrok qilish asosida yosh kitobxonning intellektual dunyosi 
mahsuliga aylanadi. 
Bolalar murakkab qurilmali gaplardagi mazmunni ilg`ashga qiynaladilar, xususan, 
bunday gaplarda izohtalab arxaik so`zlar qalashib kelsa-taqatlari toq bo`ladi. Binobarin, 
gaplar ham sodda, mantiqdor, jonli, hayajanbaxsh va savodli qurilmog`i, g`ashga teguvchi 
qaytariqlar va mavhum iboralardan xoli bo`lmog`i lozim. Poetik obrazlar mavhum yoki 
qalashib ketgan sifatlashlar (epitetlar) asosida qurilmasligi darkor, bolalar kitobida har bir 
ifoda tabiiy, yorqin ma`noli va zavqovar bo`lishi-uni tushunib o`qish va uqib olishning 
muhim sharti hisoblanadi.