Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti

3.5-rasm. KERN ABS120-4N rusumli raqamli elektron tarozi. 

Bunday  o’lchashlar  gravimetrik  usul  bilan  hosil  bo’lgan  yupqa  parda 

qalinligini aniqlash imkonini beradi. Massasi o’lchab bo’lingan namunalar sirtiga 

Fe, Cu va yana Fe ning yupqa pardalarini o’tqazish uchun ularni (hammasi bo’lib 6 

ta  bo’lakcha  ajratib  olindi)  VUP  –  5  qurilmasining  vakuum  hosil  qilinadigan 

hajmidagi  stolchaga  joylashtirildi.  MDsi  oldiga  qo’yilgan  maqsadlardan  kelib 

chiqib  birinchi  uchta  namunadan  ikkitasiga  tashqi  doimiy  magnit  maydonisiz 

dastlab temir moddasi, keyin esa ulardan biri qoldirilib, uchinchi bo’lakni ikkinchi 

bo’lakning  joyiga  qo’yib  mis  o’tqazildi.  Keyin  yana  birinchi  namunaning  o’ziga 

temir  o’tqazildi.  Natijada  biz  magnit  maydonisiz  Fe,  Cu  va  Fe/Cu/Cu  qatlamlari 

o’tqazilgan uchta namunaga ega bo’ldik. 

---

62 

 

Keyingi bosqichda xuddi shu amallar magnit maydon induksiyasi  300mTl 

bo’lgan tashqi domiy magnit maydonida olindi. Bundan ko’zlangan asosiy maqsad 

tashqi  magnit  maydoning  yupqa  pardalar  hosil  bo’lish  jarayoniga  ta’sirini 

o’rganish  bo’lib  hisoblanadi.  Har  bir  qatlam  qalinligini  aniqlash  uchun  sitall 

bo’lakchalari massalari har bir qatlam o’tqazilgandan keyin o’lchab borildi. 

Tajribalarda  paralellopiped  shaklidagi,  o’lchamlari  120×80×15  mm

3

 

bo’lgan  va  har  birining  induksiyasi  300  mTl  bo’lgan  6  ta  doimiy  magnitlardan 

foydalanildi  (3.6–rasm).  Yupqa  qatlamlarni  o’tqazish  jarayonida  ishchi  kamerada 

vakuum darajasi 10

-4

÷4∙10

-5

 mm.sim.ust.ga teng qilib olindi.