Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti umumiy fizika kafedrasi

III. Ishni bajarish tartibi.
1. Gisterezis halqasini olish. Buning uvhun magnit qutblari oralig’iga tebranuvchi sterjenga o’rganilayotgan namuna joylashtiriladi. Tebrantirgich tovush generatoriga ulanib 79 Gschastota bilan tebrantiriladi. Bunda elektromagnit qutblariga mahkamlangan o’lchovchi g’altakda hosil bo’lgan EYuK ikki koordinatali potensiometrning “X” o’qiga ulanadi. Bu EYuK keltirilgan masshtabda namunadagi magnitlanishga proportsional bo’ladi.
Elektromagnit qutblari orasida joylashtirilgan Xoll datchigidagi Xoll kuchlanishi (bu kuchlanish keltirilgan masshtablarda elektromagnitdagi magnit maydon kuchlanganligiga proportsional) ikki koordinatali o’ziyozar potensiometrning “X” o’qiga ulanadi.
Elektromagnit g’altagiga berilayotgan tok kuchini qiymatini va yo’nalishini o’zgartirib ikki koordinatali o’ziyozar potensiometrda gisterezis halqasi hosil qilinadi. Potensiometr “X” o’qidagi Xoll kuchlanishi Xoll datchigidagi parametrlar inobatga olinib H magnit maydon kuchlanganligiga aylantiriladi. Potensiometr “Y” o’qidagi o’lchovchi g’altakdan olinayotgan EYuK ni magnitlanishga aylantirish uchun tebranish sterjeniga etalon nikel (Ni) joylashtiriladi va magnit to’yinish sohasida “Y” o’qidagi maksimal chetlanish aniqlanadi.
To’yinish magnitlanishning qiymati etalon nikel (Ni) uchun Т=300К da _Ni=54,6 Gs*sm³ ekanligi nazarga olinsa, etalonning magnit momenti o’lchanib, undan magnitlanish I_s hisoblanadi:
_{   }
bunda _{ } – etalonning magnit momenti, P[r] – og’irliq, _{ } – zichlik, V[sm³] – hajmi, I[Gs] – magnitlanish.
O’lchanayotgan namunaning magnit momenti M_x etalonga nisbatan quyidagi formula bilan hisoblanadi:
_{ } (6)
Bunda _{ } va _{ } – mos ravishda magnitometrda namuna va etalon qo’yilganda hosil bo’luvchi E.Yu.K. ning eng katta amplituda qiymati, ya’ni potensiometrning “y” o’qi bo’yicha siljishi. _{ } – qurilmaning sezgirligi bo’lib, _{ } – namunaning magnit momenti. Bunda o’lchanayotgan namunaning magnitlanishi
_{ } yoki _{ }
formuladan hisoblanadi. _{ } – etalon Ni ning magnitlanishi.
Magnit maydonini bir tekis oshirib boorib, teskari yo’nalishda o’zgartirib _{ }(H) – bog’lanish orqali gisterezis xalqasi hosil qilinadi. Shu bog’lanishdan H_c – koersitiv kuch va I_a – qoldiq magnitlanishni qiymati olinadi.