Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti optika kafedrasi

a Galogen lampa korpusi
b Yorug’lik filtri (tasvir siljitgichda)
c Polyarizator
d Shakar eritmasi
e Analizator
f Linza
g Kuzatish ekrani


Tajriba qurilmasi
Tajriba qurilmasi 1-Rasm da keltirilgan.
– Rasm.1 da keltirilganidek, kichik optik kursiga komponentlarni yig’ing, rasmda chapdagi Leybold multiqisqichidan o’rinlar berilgan.
–Polyarizasiya filtrlarini shunday to’g’rilangki, ularning shkalasidagi belgilar kuzatish ekraniga qaragan bo’lsin va ikkalasi ham 90°ga o’rnatilsin.
–Galogen lampa korpusini 100 Vt dan foydalanishga moslashtiring (qaytargichdan foydalaning, galogen lampa korpusidan foydalanish qo’llanmasiga qarang).
–Galogen lampani lampa korpusidagi sterjen yordamida (a₁) to’g’rilang va optik kursidagi linzani shunday siljitingki, kuzatish ekranidagi ko’rish maydoni bir jinsli yoritilsin.
–Ko’zgusimon shisha idishga 50 ml suv soling (to’lish sathi = 5 sm). Ko’zgusimon shisha idishni prizmali stolga joylashtiring va uni kuzatish maydoniga markazlashtirib to’g’rilang.
b)Monoxromatik yorug’likni kuzatish:
–Galogen lampa korpusining chiqish aperturasidagi tasvir siljitgichga qizil yorug’lik filtrni o’rnating va analizator bilan ko’rish maydonining o’rta qismida maksimal qorong’ulikga erishing (2-Rasmga qarang).
–Analizator o’rnini qizil yorug’lik uchun eritmaning burish burchagi sifatida qabul qiling.
–Qizil yorug’lik filtrini yashil bilan almashtiring va burish burchagini yana aniqlang.
–Ko’k yorug’lik filtri uchun burish burchagini aniqlang.



2-Rasm. Shakarli eritma nur yo’liga qo’yilgandan keyin monoxromatik yorug’lik uchun ko’rish maydoni (chapdagi: analizator o’rni 00, o’ngdagi: ko’rish maydonining markaziy qismida maksimal qorong’ulik).


Tajribani bajarish

1. 
   Oq yorug’likni kuzatish:
   

Analizatorni 0°ga o’rnating va butun ko’rish maydonini kuzating. Ko’zgusimon shisha idishni nur yo’lidan oling va ehtiyotlik bilan taxminan 20 qoshiq D (+) – saxarozani
suvga soling.
Chayqash orqali D (+) - saxarozani maksimal to’liq eriting. Ko’zgusimon shisha idishni qayta nur yo’lining markaziga joylashtiring va ko’rish maydonini kuzating.
Analizatorning qutblash yo’nalishini buring va buning barchasini ko’rish maydonida kuzating.