Samarqand davlat universiteti filologiya va tillarni o’qitish: O’zbek tili yo’nalishi 301-guruh talabasi sheraliyeva umidaning sossyurning lingvistik ta’limoti va lingvometodika fanidan seminari

Mazkur o’yinning Evropaga Erondan kirib kelganligi tashqi omil bo’lsa, aksincha, o’yin sistemasi va qonun-qoidalari bilan bog’liq barcha narsalar ichki omillardir. Agar  men yog’ochdan yasalgan sipohni fil suyagidan yasalgan sipoh bilan almashtiradigan bo’lsam, u holda bunday almashtirish  sistema uchun befarq bo’ladi; biroq men sipohlar sonini  kamaytiradigan yoki ko’paytiradigan bo’lsam, bunday o’zgarish o’yin «grammatikasi»ga chuqur ta’sir etadi. To’g’ri, bunday  farqlash muayyan e’tiborni talab qiladi, shuning uchun har bir  holatda hodisaning tabiati haqidagi masalani ko’tarib chiqish va uni o’rganishdagi  qoidaga amal qilish lozim: sistema shaklini  ma’lum darajada o’zgartiradigan barcha narsalar ichki  narsalardir. ­­    

• Xullas, tilshunos tadqiqotchi:          - avvalambor, nimani (tilnimi yoki nutqni) o`rganayotganini o`zi aniq bilishi;          - til va nutq hodisalarini bir-biridan farqlay oladigan darajada bilishi;          - bir til hodisaning mohiyatini teran anglash uchun boshqa til hodisasi mohiyatini chuqur bilishi va buning uchun, do` Sossyur talab qilganidek, kamida uch tilni o`zaro qiyoslay oladigan darajada bilishi;          - til faqat o`z qonunlariga amal qilishini, binobarin, uni o`rganganda tashqi omillarni aralashtirmasligi lozimligini chuqur anglashi;          - nutq tahlilida tashqi omillarni hisobga olib ish ko`rish zarurligini bilishi lozim.  

Keltirilgan iqtibosdan anglashiladiki, shaxmatning Evropa Eron orqali kirib kelganligi sof tashqi omildir. Shaxmat tizimi va o`yin qoidalari esa ichki omillardir. Shuningdek, yog’ochdan yasalgan shohmot donasini fil suyagidan yasalgan dona bilan almashtirishning ham tizim uchun ahamiyati yo`q. Agar donalar miqdori kamaytiriladigan yoki ko`paytiriladigan bo`lsa, bu endi o`yin "grammatikasi"ga aloqador bo`ladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT