Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

1. Barg yaprog‘ining morfologik tuzilishi. Oddiy va murakkab, butun va 
bo‘laklangan barglar. 
O‘simliklarda  barglar katta sathini tashkil etadi. Yashil barg sathininng  asosiy funksiyasi 
fotosintez, transpiratsiya (suvni bug‘lab havoga chiqarish) dan iboratdir. 
Barg yassi shaklga ega uning ustki va ostki tomonlari dorzoventral (lot. dorzo-orqa, venter-
qorin)  tuzilgan.  Suv  transpiratsiya  tufayli  poya  orqali  yuqori  ko‘tarilib  turadi  va  shu  sababli 
o‘simliklardagi tirik hujayralar suv bilan ta’minlanib turgor hodisasi saqlanadi. Bundan tashqari 
transpiratsiya vositasi o‘simliklarni qizib ketishidan saqlaydi. Barg sathining o‘sishi yorug‘likni 
tutishiga,  gaz  almashinishini  kuchaytirishga  va  suvni  bug‘latishga  bo‘lgan  moslamadir.  Bu 
moslama uzoq  davom etgan  evolyutsiya  jarayonida  o‘simliklarni muhitga  moslanishi  natijasida 
vujudga kelgan. 
Bargning  (plastinkasi)  yassi,  uning  ikki  tomoni  bir  –  biridan  farq  qiladi.  Shuning  uchun 
bunday barglar bifasial (lot.bis-ikki, fasio-tomon,  yuz)  yoki ikki tomonli barg deb ataladi.  Barg 
o‘zi joylashgan o‘qqa (poyaga) qaragan tomoni jihatidan har-xil, uning ustki qismi adaksial (lot. 
ad-ga, aksis-uk), yon yoki ostki qismi abaksial (lot, abudan) deb ataladi. Bargning ustki va ostki 
qismi anatomik tuzilishi, tomirlanishi va rangi bilan farq qiladi (35-rasm).