Samarqand davlat universiteti 5112000 Jismoniy madaniyat fakulteti Sport turlarini o’qitish metodikasi kafedrasi «gimnastika va uni o’qitish uslubiyati»

 

---

64 
 
Ishchi rejasini tuzish tartibi 
1. Mashqlarning alohida turlari, mashg'ulotning qachon, qayerda o'tkazilishini 
aniqlash. 
Gimnastika 
ko'pkurashi 
mashqlari 
jismoniy 
tayyorgarlik 
mashg'ulotlarining 
asosiy 
qismida 
o'quv 
bo'limlarida 
o'tkaziladi; 
umumrivojlantiruvchi mashqlar mash- g'ulotlarini xoreografiya tayyorlov qismida 
frontal tarzda; joydan joyga o'tish turlari, o'yin va estafetalar ham mashg'ulotning 
tayyorlov yoki yakunlovchi qismida frontal tarzda o'tkaziladi. 
2. 
Mashg'ulotning  asosiy  qismidagi  mashq  turlari  sonini  aniq¬lash. 
Mashq turlari sonini to'g'ri belgilash uchun shug'ullanuvchilar tarkibini, mashg'ulot 
davrini, mashg'ulotlar qancha davom etishini hisobga olish kerak. Bizning misolda 
mashq turlarining soni jismoniy tayyorgarlikni ham qo'shib hisoblaganda to'rttadan 
oshmasligi lozim. Agar turlar soni kamaytirilsa, ya'ni har bir tur bilan shug'ullanish 
vaqti oshirilsa, unda o'rgatishning samarasi kamayishi va shug'ulla¬nuvchilarda bu 
turlarga  bo'lgan  qiziqishning  yo'qolish  xavfi  tug'i-  ladi.  Turlar  soni  ko'paytirib 
yuborilganda esa o'rgatish mutlaqo samarasiz bo'lishi mumkin. 
3. 
Ish rejasi shaklini chizib qo'yish. Bunda faqat shu shaklga rioya qilish 
shart  degan  gap  emas.  Bordi-yu,  uni  qulay  va  ko'r¬gazmali  boshqa  shakli  bilan 
almashtirish mumkin bo'lsa, o'sha shakldan foydalansa ham bo'ladi. 
4. 
Nazariy mashg'ulotlar vaqti va o'rnini belgilab, bu ma'lumot- larni ish 
rejasiga  kiritish.  Ikkita  shunday  mashg'ulotni  nazaiga  tutishni  tavsiya  etamiz:  biri 
gimnastika  va  mashg'ulotlar  gigiyenasi  haqida  suhbat,  ikkinchisi  esa  «II  o'smirlar 
toifasi»  mashqlari  kinofilmini  namoyish  qilish.  Birinchi  mavzudagi  suhbatni 
rejalashtirishning dastlabki davrda o'tkazish, kinofilmni esa shu davrning ikkinchi 
yarmida,  shug'ullanuvchilar  toifa  mashqlarining  elementlari  bilan  amalda  tanishib 
olganlaridan  keyin  namoyish  qilish  kerak.  Suhbatga,  qolaversa,  film  namoyish 
qilishga  30  daqiqa  vaqt  ajratilsa  bo'ladi.  Shuning  uchun  beshinchi  mashg'ulotda 
ham, yigirmanchi mash- g'ulotda ham to'plam (kompleks) rejalashtirsa bo'ladi. 
5. 
Ish  rejasidagi  gimnastika  ko'pkurashidan  tashqari,  hamma  tur 
mashqlarning  o'mi  shartli  belgilar  bilan belgilanadi  (ish  dasturi tuzilgandan  keyin 
belgilangan  mavzular  raqami  bilan  alrnash-  tiriladi).  Har  bir  mashg'ulotdagi 
mazkur  mashqlarning  o'rnini  belgilashdan  oldin  quyidagilami  amalga  oshirish 
kerak:  birinchidan,  xoreografiya  mashqlari  o'zining  asosiy  vazifasidan  tashqari, 
mushaklar chigilini yozish vazifasini ham bajaradi. Shuning uchun xoreografiyani 
va 
umumrivojlantiruvchi 
mashqlami 
bitta 
mash- 
g'ulotga 
mo'ljallab 
rejalashtirmaslik kerak. Ikkinchidan, yana shu sabablarga ko'ra„ joydan joyga turli 
xil ko'chishlar va estafetali o'yinlarni bitta mashg'ulotda o'tkazmaslik kerak. 
6. 
Gimnastika  ko'pkurashi  mashqlari  turlarining  jadvalini  tuzish.  Mashq 
turlarini  kunlarga  bo'lib  almashtirishning  eng  yaxshi  shaklini tanlashdan  boshlash 
kerak. Quyidagi shakllar talabaga ma'qul bo'lishi mumkin: har ikki mashg'ulotning 
birida  turlarni  batamom  almashtirish, bir  turni  ikki  yoki  uch  marta  takrorlash. Bu 
shakl-  larning  birinchisi  ham,  ikkinchisi  ham,  uchinchisi  ham  muayyan  sharoitda 
eng  yaxshi  shakl  hisoblanadi.  Bizning  misolda  ikkinchi  va  uchinchi  shakllar 
maqsadga muvofiqdir. 

---

65 
 
Mashg'ulotning  aynan  tayyorlov  davri  uchun  jadval  tuzayot-  ganda  mashq 
turlarining  qanchalik  og'ir-yengilligini  inobatga  olish  va  shunga  muvofiq  butun 
rejalashtirilayotgan  vaqt  mobaynida  bu  mashq  turlarining  qancha  takrorlanishini 
hisoblab olish zarur.