Samarqand davlat tibbiyot instituti

Gemotransfuziyaga 
ko’rsatmalar
. 
Gemotransfuziyaga 
ko’rsatmalarni aniqlash uchun quyilgan qonning bemor organizmiga 
ta’sir qilish mexanizmini yaxshi bilish talab qilinadi. 
10-rasm. 
Quyish uchun tayyor qon
 
Gemotransfuziyaning organizmga ta’siri 
Gemotransfuziyaning 
biologik 
samarasi 
o'ta 
murakkab 
muvofiqlashtirish mexanizmlarining ishi bilan bog‘liqdir. Quyilgan qon 
asab elementlariga, shuningdek to‘qimalararo modda almashinuvi 
fermentativ va garmonal tizimlariga ta’sir qilib, ularni barcha, ya’ni 
to‘qima a’zolaridan tortib to molekulyar darajalargacha o’zgartiradi. 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
77 
Birinchi aralashish bosqichda muqarrar ravishda gemostazning 
buzilishi natijasida yuzaga keladigan qisqa muddatli to‘qnashuv 
kuzatiladi. Bu bosqich unchalik ko‘zga tashlanmaydi, uning asoratlari 
turli darajada bo‘lishi va har doim ham klinik – laborator tekshirish usullar 
yordamida aniqlanmasligi mumkin. 
Ikkinchi rag’batlantirish bosqichi esa uzoqroq davom etadi. Bunda 
himoyaviy-moslashuvchan 
fiziologik 
jarayonlarning 
kuchayishi 
kuzatiladi. 
Retsipiyent organizmiga quyilgan qon quyidagi turdagi ta’sirlarni 
ko'rsatadi: 
o‘rin bosuvchi; gemodinamik; immunologik; gemostatik; 
rag’batlantiruvchi. 
a) 
O’rin bosuvchi ta’siri
. 
O’rin bosuvchi ta’sirning mohiyati shuki, 
bunda organizmda yo'qotilgan qon o‘rnini boshqa qon bilan 
almashtiriladi. Organizmga quyilgan eritrositlar qonning umumiy hajmini 
va uning O
2 
tashish
faoliyatini tiklaydi. Leykositlar esa organizmning 
himoya imkoniyatini ko‘taradi. Trombositlar qon ivish tizimi ishini 
tuzatadi. Plazma va albuminlar o‘zida gemodinamik imkoniyatlarni aks 
ettiradi. Plazma immunoglobulinlari passiv immunitet hosil qiladi. Qon 
ivish omillari va fibrinoliz qonning agregat holatini muvofiqlashtirib 
turadi. Shuningdek, qon bilan birga quyilgan ozuqa moddalar (yog‘lar, 
oqsil va uglevodlar) biokimyoviy reaksiyalar zanjiriga qo‘shiladi. 
Bemorga quyilgan qonning eritrositlari uning qon tomirida 30 va 
undan ortiq sutka davomida faoliyat ko’rsatadi. Leykotsitlar 
gemotransfuziyadan keyin tez orada qon tomirdan chiqib ketadi, donor 
plazmasi oqsillari qon tomirida 18-36 kun davomida aylanib yuradi.