Samarqand davlat tibbiyot instituti

 

---

O’quv qo’llanma 
122 
VI BOB. QON O‘RNINI BOSUVCHI ERITMALAR 
Qon o‘rnini bosuvchi eritmalar deb qonning yo‘qotilgan 
vazifalarining 
o‘rnini 
bosuvchi 
yoki 
buzilgan 
vazifalarini 
normallashtirish uchun mo‘ljallangan davolash eritmalariga aytiladi. 
Hozirgi paytda dunyoda qon o‘rnini bosuvchi eritmalar turkumiga 
kiruvchi bir necha minglab dori vositalari mavjud. Ulardan turli patologik 
holatlarda tana gomeostazining asosiy qon standartlarini qo‘llab-
quvvatlashda va tuzatishda keng foydalaniladi. Qon o‘rnini bosuvchi 
eritmalar o‘zining yuqori samaradorligi bilan ajralib turadi va ularning 
qo‘llanilishida guruh mansubligini e’tiborga olish shart emas, saqlash 
muddati juda ham katta, tashish oson. Ekstremal sharoitlarda turli hil qon 
guruhidagi bemorlarga va jarohatlanganlarga shoshilinch yordam 
ko‘rsatish mumkin. O‘z funksional xususiyatlari va yo‘naltirilganligi 
bo‘yicha qon o‘rnini bosuvchi eritmalar quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 
1. Gemodinamik ta’sirli eritmalar, 
2. Zaharlardan tozalovchi (dezintoksikatsion) eritmalar, 
3. Parenteral oziqlanishga mo‘ljallangan eritmalar, 
4. Organizmdagi suv-tuz almashinuvi va kislotali-ishqorli 
muvozanatni muvofiqlashtiruvchi eritmalar, 
5. Kislorod tashuvchi eritmalar. 
1. Gemodinamik ta’sirli qon o‘rnini bosuvchilar 
Gemodinamik ta’sirli qon o‘rnini bosuvchi dori vositalar qon 
yo‘qotilishi, mexanik jarohatlanish, kuyish shoki, ichki a’zolarning turli 
kasalliklaridan (me’da va o’n ikki barmoq ichak perforativ yarasi, ichak 
tutilishi, o‘tkir xoletsistit, o‘tkir pankreatit, ekzogen va endogen 
zaharlanishlar) kelib chiquvchi markaziy va periferik gemodinamikani 
normallashtirish uchun mo‘ljallangan. Ushbu guruh eritmalarida ko‘p 
miqdorda molekulyar massaga va kuchli kolloid-osmotik xususiyatga ega 
bo‘lganligi tufayli qon tomir ichida uzoq muddat mobaynida saqlanishi 
va tomirga hujayralararo suyuqlikni jalb qilib, AQH ni sezilarli darajada 
ko‘paytiradi (volemik ta’sir). Yana asosiy ta’siridan tashqari 
gemodinamik ta’sirli qon o‘rnini bosuvchi eritmalar zaharlanishni 
tozalash, mikrosirkulyatsiyani va qonning reologik xususiyatlarini 
yaxshilash xususiyatlariga ham ega. Shokka qarshi qon o‘rnini bosuvchi 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
123 
eritmalarga uch guruhdagi dori vositalari kiritiladi: Dekstran hosilalari, 
jelatin dori vositalari va oksietilkraxmal asosidan tayyorlangan eritmalar.