Samarqand davlat tibbiyot instituti

sababi
 
bo'lib ko‘pchilik holatlarda qon 
quyish, ABO tizimi bo‘yicha qon guruhlarini aniqlash, qonlar muvofiqligi 
bo‘yicha sinama tekshiruvlarini o’tkazish usuliga doir texnik qoidalar 
talablariga amal qilmaslik bo‘lishi mumkin. ABO tizimi bo‘yicha o‘zaro 
nomuvofiq qon yoki erirositar massa (EM) quyishda, retsipiyent 
agglutininlari ta'siri ostida donor eritrositlarining parchalanishi (eritrositar 
quyqa) natijasida yazaga keluvchi qon tomiri ichidagi salmoqli gemoliz 
kelib chiqadi. Gemotransfuzion shok patogenezida asosiy zararlovchi 
omillar bo‘lib, erkin gemoglobin, biogen aminlar, tromboplastin va 
gemolizning boshqa shu kabi mahsulotlari hisoblanadi. Ushbu biologik 
faol moddalarning ta’siri ostida periferik qon tomirlarining kuchli spazmi 
yuzaga keladi va u yerda tezlik bilan paralitik kengayishni hosil qilib, 
natijada to‘qimalarning mikrosirkulatsiyasi buzilishi va kislorod 
yyetishmovchiligini 
keltirib 
chiqaradi. 
Qon 
tomir 
devorlari 
o‘tkazuvchanligi va qon quyulishi darajasining ko‘tarilishi qonning 
reologik xususiyatlarini yomonlashtiradi va bu o‘z navbatida 
mikrosirkulatsiyaning yanada ko'proq buzilishiga sabab bo‘ladi. Uzoq 
muddat davom etuvchi gipoksiya va kislotali metabolitlarning yig’ilib 
qolishi natijasida turli a'zolar va tizimlarda funksional va morfologik 
o‘zgarishlar yuzaga keladi, yani shokning to‘liq klinik ko‘rinishi 
namoyon bo’ladi. 
Gemotransfuzion shokning boshqalardan ajralib turadigan belgilari 
hisoblangan gemostaz va mikrosirkulatsiya tizimlaridagi katta 
o‘zgarishlar bilan kuzatiladigan TITQIS-sindromning vujudga kelishi, 
markaziy gemodinamika ko‘rsatkichlarining qo‘pol buzilishiga olib 
keladi. Aynan TITQIS-sindromning ta'siri o‘pka, jigar, endokrin bezlar va 
boshqa ichki a’zolardagi shikastlanishi patogenezida eng katta o‘ringa 
ega. Uning vujudga kelish nuqtasi bo‘lib qon aylanishi oqimiga 
parchalangan eritrositlardan tromboplastinlarning kelib tushishi sanaladi. 
Bunda buyraklarda o‘ziga xos o‘zgarishlar sodir bo’ladi, ya’ni 
buyraklar kanalchalarida tuzli-kislotali gematin moddasi (erkin 
gemoglobin metaboliti) va parchalangan eritrositlar qoldiqlari yig‘iladi, 
bu esa buyrak tomirlari spazmi bilan birgalikda buyrak qon aylanishni 
susayishi va filtrlashining chigallanishiga olib keladi. Tasvirlab berilgan 

---

O’quv qo’llanma