Samarqand davlat tibbiyot instituti

Psevdoagglyutinatsiya
 
deganda 
eritrositlarning 
o’z 
agglutinatsiya 
xossalaridan qat’iy nazar 
membranalarini saqlab qolgan holda doirasimon ustunlarga yoki 
to'dachalarga birlashib o‘zaro yopisha olish qobiliyati tushuniladi. 
Ularning 
chegaralari 
shaklli 
elementlar 
orasidagi 
haqiqiy 
agglutinatsiyadagidan farqli o’laroq, yaxshi ko‘rinadi. Zero, haqiqiy 
agglutinatsiya jarayonida eritrositlarning membranalari yemirilishi 
sodir bo’ladi. Bunda 1-2 tomchi natriy xloridining izotonik 
eritmasining tomizilishi haqiqiy agglutinatsiya bilan yolg‘on 
agglutinatsiyani ajratish imkonini beradi. Bunda psevdoagglyu-
tinatsiya tezlikda tarqaladi, haqiqiy agglutinatsiya esa oldingi holatini 
saqlab qoladi yoki yanada ko‘proq ko‘zga tashlanadi. 
5. Tekshirilayotgan qonning o‘ziga xosliklari 
Nospetsifik panagglutinatsiyaning
 
paydo bo’lishi
 
nafaqat past 
harorat, balki qonning sifati bilan ham bog‘liq bo’lishi mumkin. 
Tekshiriladigan 
qonda 
bakteriya 
mavjudligi 
sababli 
panagglyutinatsiya yuz berishini 1927-yilda Tomson tasvirlab bergan. 
Bu fenomen (Tomson fenomeni) barcha qon guruhi qon zardob-
larining o’z qon zardobi bilan agglutinatsiyasini aks ettiradi. Ushbu 
nospetsifik panagglyutinatsiya fenomenini yaxlit qonda ham kuzatilishi 
mumkin, lekin bu kam uchraydi va panagglutinatsiya yoki 
autoagglutinatsiya deb ataladi. Bu fenomenning mohiyati shundaki, 
xona haroratida zardob nafaqat boshqa barcha eritrositlar, balki hatto 
o’z zardobi bilan ham (autoagglyutinatsiya) agglutinatsiyaga kirishadi, 
shu vaqtning o’zida esa eritrositlar barcha zardoblar, hatto AB(IV) qon 
guruhi zardoblari bilan ham agglutinatsiyaga kirishadi. 
Ushbu holat quyidagi bir qator kasalliklarda: qon kasalliklari, 
splenomegaliya, jigar sirrozi, yuqumli kasalliklar va boshqa shu 
kabilarda kuzatiladi. Sog’lom odamlarda ham panagglutinatsiya 

---

K.M. Abdiyev, U.D. Dadajanov, A.G. Madasheva
63 
fenomenining uchrashi (juda kam - 0,07%) haqida ma’lumotlar bor. 
Panagglyutinatsiya va autoagglyutinatsiya hodisalari faqat xona 
haroratida vujudga keladi; odam tana haroratiga yaqin haroratlarda ular 
odatda yuzaga kelmaydi. 
Xatolarning oldini olish uchun qon guruhini 15°C dan past 
haroratda aniqlashni o’tkazmaslik lozim. Basharti, qon guruhini 
aniqlashda O(I), A(II) va B(III) guruhdagi zardoblarning agglyuti-
natsiyasi vujudga kelsa, unda uni albatta AB(IV) qon guruhiga tegishli 
zardob bilan ham reaksiyaga kirishtirib ko‘rish lozim. Faqat ushbu 
tomchida agglyutinatsiya bo‘lmaganda uni panagglyutinatsiya deb 
baholab, qonning AB
0
(IV) guruhiga mansublilikni belgilash mumkin. 
Shuningdek, AB(IV) qon guruhiga mansub zardobda agglyutinatsiya 
kuzatilganda, qon massasini 37°C haroratgacha isitib, reaksiya 
jarayonini ushbu haroratda o’tkazish lozim. Panagglutinatsiya va 
autoagglyutinatsiya mavjud qonda, qon guruhiga mansubligini aniqlash 
37°C haroratda o’tkazilganda yo’qoladi. 
Ba’zi kasalliklarda (surunkali yuqumli kasalliklar, o’sma 
kasalliklari, qon kasalliklari) eritrositlar agglyutinogenlarining 
agglyutinatsiya hususiyati kamayadi, bunda kuchsiz A
2
antigenining 
mavjudligidagi kabi reaksiyani o’tkazish sharoitlari va muddatiga 
qat’iy rioya qilish lozim.