Samarqand davlat meditsina instituti biologik kimyo kafedrasi Biologik kimyo 2-kurs biologik membranalar

3. Membranalarning o‘z-o‘zidan yig‘ilishi

• Misol: eritrotsitlarning “soyalari” ni olish usullari.
• Membranalarning o‘z-o‘zini bunyod qilish jarayonidan berilgan tarkibdagi sun’iy membrana pufakchalari – proteoliposoma-lar yaratish uchun foydalaniladi
• .

Moddalarning membrana orqali o‘tkazib berish

• O‘tkazib berishning 3 yo‘li bor:
• 1.Oddiy diffuziya
• 2.Yengillashgan diffuziya (uniport)
• 3.Aktiv transport usuli

Oddiy diffuziya

• N2O, SO2, O2 ga o‘xshash neytral kichik molekulalar va past molekulali gidro-fob organik moddalar o‘z konsentratsiya gradientiga mos ravishda o‘tkaziladi.

Yengillashgan diffuziya – bu maxsus tashuvchi oqsillar translokazalar, permeazalar yordamida membranadan o‘tishi .

Aktiv transport

• Bunda moddalar konsentratsiya gradientiga qarshi yo‘nalishda olib o‘tiladi. Bu energiya sarfi bilan bog‘liqdir.
• Energiya manbai yo ATF gidrolizi (birlamchi aktiv transport) yoki o‘z konsentratsiyasi gradienti tomoniga qarab harakatlanib borayotgan boshqa moddani bir yo‘la olib o‘tishdan iborat.

Ba’zi mineral ionlarning (K+, Sa2+, N+) aktiv trans-porti transport ATF-azalar yoki ion nasoslari ishtiro-kida ATF energiyasi hisobiga amalga oshiriladi.

• Ba’zi mineral ionlarning (K+, Sa2+, N+) aktiv trans-porti transport ATF-azalar yoki ion nasoslari ishtiro-kida ATF energiyasi hisobiga amalga oshiriladi.
• Ion nasoslari – olib o‘tila-yotgan ionni tanlab birik-tirib olish va ATFni gidro-lizlashga qodir bo‘lgan oqsil-li tizilmalardir.

3 tipdagi ion nasoslari farqlanadi:

• 3 tipdagi ion nasoslari farqlanadi:
• 1.Na+, K+ - АТФаза;
• 2.Са2+ - АТФаза;
• 3.Н+ - АТФаза.

Na+, K+ - ATFaza ning ta’sir mexanizmi (natriy nasosi)