Samarqand davlat meditsina instituti biologik kimyo kafedrasi Biologik kimyo 2-kurs biologik membranalar

SAMARQAND DAVLAT MEDITSINA INSTITUTI Biologik kimyo kafedrasi Biologik kimyo 2-kurs BIOLOGIK MEMBRANALAR

Biologik membranalar

• Barcha tirik hujayralarni o'rab turgan yopishqoq, plastik tuzilmalar
• Membranalar selektiv o'tkazuvchanlikka ega va ular hujayra ichidagi va hujayra tashqarisi muhitning turli kimyoviy tarkibini ta`minlovchi to'siqdir.
• Membranalarda nerv stimulyatsiyasiga va hujayradagi energiyani konvertatsiya qilishda ishtirok etadigan fermentlar joylashgan.

Biologik membranalarning vazifalari:

• 1. Hujayralarni va hujayra organellarini o'rab oladi va ajratadi.
• 2. Metabolitlar va ionlarning hujayralarga tashilishini tartibga solish, hujayra gomeostazasini ta'minlash.
• 3. Tashqi signallarni qabul qilib hujayraga o`tkazadi.
• 4. Enzimatik katalizda ishtirok eting.
• 5. Hujayralararo matritsani hosil qiling. Ular o'zaro ta'sir, hujayra birlashishi va to'qimalarning shakllanishida ishtirok etadilar.
• 6. Ular hujayralar va hujayra organellalari shaklini yaratishda, ularning harakatiga hissa qo'shadilar. Sitoskeletni hosil qiladi.

Biologik membrananing tuzilishi

Membranalarning kimyoviy tarkibiv

• Fosfolipidlar
• 1 . Lipidlar
• (~50 %) Xolesterin
• Yuzaki
• 2. Oqsillar
• (~50 %) Integral
• 3. Uglevodlar (10% gacha)
• Plazma membranalarida mono - va disaxaridlarning hosilalari

Membranalarning asosiy tarkibiy qismlari:

• Membranalarning asosiy tarkibiy qismlari:
• lipidlar, oqsillar va uglevodlar.
• Membranalar tarkibiga kiruvchi lipidlar: glitserofosfolipidlar (FX, FE, FS, FI, kardiolipin);
• sfingolipidlar (sfingomielinlar, serebrozidlar);
• xolesterin va uning efirlari.
• Membrana oqsillari:
• Integral membrana oqsillari. Ularda transmembran spirallangan qismlari (domenlar) bo‘lib, membrana lipid qo‘sh-qavatini to‘liq kesib o‘tadi va lipid molekulalari bilan mustahkam bog‘langan.
• Pereferik membrana oqsillari membranada lipid qavati «yakor» yordamida bog‘lanib turiladi