Samarqand davlat chet tillar instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi umumiy psixologiya

O‘qish faoliyatining o‘ziga xos jihatlari.
O’qish faoliyati ham shaxs kamolotida katta rol o‘ynaydi va ma’no kasb etadi. Bu shunday faoliyatki, uning jarayonida bilimlar, malaka va turli ko‘nikmalar o‘zlashtiriladi. O‘rganish faoliyati - bu biron-bir organizm xatti-harakatining tajribaga ko‘ra o‘zgarishidir.
O‘rganish faoliyatining uch turi bor:
ular 1-Classical conditioning (klassik sharoit),
2-Operant condition (rag‘batlantirilish orqali biron-bir ish harakatini bajarishga o‘rgatish),
3-Observational learning Hur (kuzatish orqali o‘rganish)
200 yil oldin faylasuf Jon Loke va David Hyuman Aristotelning xulosalariga asoslanib shunday degan: “Biz assotsiatsiyalar orqali o ‘rganamiz. Bizning miyamiz izchil ravishda voqea va hodisalarni bir-biriga bog‘laydi. Faraz qiling: Siz yangi tandirda yopilgan nonni ko‘rsangiz uni hidlaysiz, tatib ko‘rasiz, shuningdek undan rohatlanasiz. Keyingi safar siz yangi yopilgan nonni ko‘rganingizda tajribangizdan siz uni yana tatib ko‘rsangiz undan rohatlanishingizni bilasiz” Yuqoridagi assotsiatsiya bizning doimiy xatti-harakatlarimizni tushuntirib beradi (Wood&Neal, 2002).
Xatti-harakatlarimizning takrorlanishi natijasida bizda assotsiatsiya hosil bo‘ladi. Xatti-harakatlar vaziyatlar bilan assotsiatsiyalanadi. Misol uchun uyqu jarayonini krovat bilan bog‘laymiz. Biron-bir vaziyat asosidagi tajriba tufayli keyingi safar ushbu harakat avtomatik tarzda bajariladi (Siegal 2005). Conditioning (inglizcha shart qo‘yish, sharoit, muhit deb tarjima qilinadi) - o‘rganish assotsiatsiyasining bir jarayonidir. Classical conditioningda biz ikki ta’sir qiluvchi omil va bu omilni bashorat qiluvchi bog‘lanishlami, ya’ni assotsiatsiyalami o‘rganamiz. Biz chaqmoq yorug‘ini birinchi ko‘ramiz va chaqmoq chaqishini bilamiz va biz momaqaldiroq bo‘lganda chaqmoq chaqishini assotsiatsiya qilamiz. Biz bu jarayonni ushbu rasm da ko‘rsak bo‘ladi:Biz birinchi rasmda chaqmoq chaqishini birinchi marta guvohi bo‘layotgan kishini ko‘rib turibmiz, keyingi rasmda esa bu shaxsning ushbu jarayonni ikkinchi marta guvohi bo‘lganini ko‘ramiz. Bu shaxs yorug‘likni ko‘rishi bilanoq momaqaldiroq bo‘lishini biladi (o‘ylaydi). Operant conditionda biz biron-bir ish-harakatni yaxshi natijaga erishmaguncha takrorlaymiz va yomon natijalarni takrorlamaslikka harakat qilamiz.