Samarqand davlat arxitektura qurilish instituti

Kimyoning asosiy qonunlari bo’yicha misol va masalalar:

1. Moddalar massasining saqlanish qonuniga doir test masalalarini echish usullari.

Namunaviy misol. 9,3 g ishqoriy metall oksidi 200 g suvda eritilganda hosil bo’lgan birikmaning massa ulushi 5,73% ni tashkil qilsa, oksid tarkibidagi metallni toping.

Yechilish usuli: Bizga ma’lumki, ishqoriy metall oksidi suvda eritilganda, tegishli asoslar hosil bo’ladi. Bundan tashqari, ishqoriy metallar I-gruppaning asosiy gruppacha elementlari bo’lib, ular I-valentli aktiv metallardir. Shu ma’lumotlar asosida masalani quyidagicha ishlash mumkin bo’ladi:

1) Hosil bo’lgan eritmaning massasini topamiz;

m(eritma)= m(ishqoriy metall oksidi)+ m(suv) =9,3 g +200 g =209,3 g

2) Umumiy reaksiya tenglamasini tuzamiz (bunda ishqoriy metall umumiy formulasidan foydalaniladi);

Me₂O+H₂O=2 MeOH

3) Reaksiya tenglamasiga muvofiq, jarayonda asos hosil bo’lib, masala shartida berilgan 5,73% shu moddaning ulushidir. Bundan foydalanib uning masasini quyidagicha topish mumkin bo’ladi.

m(MeOH)= m(eritma)×5,73%=209,3×5,73%=11,99289 g

4) Reaksiyaning umumiy tenglamasidan foydalanib, jarayonda gaz modda yoki cho’kma moddalarning (eritma massasini kamaytirmaydigan holatlar) hosil bo’lmaganligi, hamda reaksiyada bizga ma’lum suvdan foydalanib, masalani quyidagicha ishlaymiz;

m(H₂O)=m(MeOH)-m(M₂O)=11,99289-9,3=2,69289 g

Me₂O+H₂O=2 MeOH

9,3 g 2,69289 g

x g 18 g x=62,163697 g

5) Demak, Me₂O ning molyar massasi 62,163697 g bo’lsa, undan noma’lum elementni quyidagicha topish mumkin;

m(Me₂)=m(Me₂O)-m(O)=62,163697-16=46,163697

Me= , Ar(Na)=23.