Самарқанлд давлат университети география ва экология факулътети “ экология ва ҳаёт фаолияти хавфсизлиги” кафедраси

Табиий офат хавфининг таксономиясини тузиш:
геологик ўзгаришлар оқибатида юзага келадиган хавфлар: ер силкиниши, ер кўчкиси, вулқон отилиши, тоғларнинг емирилиши ва ҳк;
гидрометерологик: ўзгариш оқибатида юзага келадиган хавфлар: шамоллар, ёғингарчиликлар, табиий ёнғин, қурғоқчик, момақалдироқ, чақмоқ чақиши, дўл ёғиши ва ҳк;
эпидемиологик, эпизоотик ва эпифитотик хавфлар: (инсонлар заҳарланиши, оммавий ўлим, чўчқа, парранда грипплари, қутириш, оқсил касаллиги, ҳ.к.)
Хавфларнинг номенклатураси
Номенклатура - муайян белги, хусусиятига кўра системага солинган ном ва сўзлар рўйхатидир. Масалан, тиббиётда қўлланиладиган дори-дармонлар номенклатураси бирмунча аниқ тузилган. Жумладан, антибиотикларга: тетрациклин, ампицилин, оксоцилин, биоцилин, сефозолин ва бошқалар киради.
Хавфлар номенклатурасини тузишда ҳам айнан хавфнинг бирор белгиси, хусусияти, келтирадиган оқибати ёки бошқа кўрсаткичларига кўра тузилиши лозим.
Ҳозирги кунда хавфлар номенклатураси умумий ҳолда алфавит бўйича тузилган. Масалан: авария, ажал, аланга, алкагол, азият, вакуум, ваҳима, вулқон, газ, гербицид, динамик зўриқиш, емирилиш, ёмғир, ёнғин, заҳар, зилзила, зўриқиш, изтироб, ифлосланиш, ичимлик, касаллик, куйиш, лат ейиш, лойқаланиш, магнит майдони, момақалдироқ, метеоритлар, микроорганизмлар, радиация, реанимация, резонанс, тебраниш, ток уриш, тойиб кетиш, узилиш, урмоқ, ултратовуш, ҳужум, шамол, шовқин, электр токи, электр майдони, экзема, ядро заряди, яшур касаллиги ва бошқалар.
Хавфлар квантификацияси
Квантификация - мураккаб тушунча, (офат, талафот, ёнғин, нурланиш, шамол ва ҳоказо)ларнинг сифатини, оқибатини аниқлашда сонли тавсифларнинг жорий қилинишидир. Амалда квантификациянинг сонли, балли, даражали, тезланишли (м/с, м/соат) ва бошқа усуллари қўлланилади. Жумладан, ер силкинишининг квантификацияси - баллда ёки магнитудада, шамоллар - м/с, ер кўчкилари - м/соат ёки км/соатда, куйиш, нурланиш, бузилишлар - даражали усуллари қўлланилади. Хавфларни баҳолашда эса «таваккал» қўлланилади.