Самарқанлд давлат университети география ва экология факулътети “ экология ва ҳаёт фаолияти хавфсизлиги” кафедраси

Биринчи тиббий ёрдам – шикастланиш жойида асосан ўзига ва ўзаро ёрдам тартибида, шунингдек авария-қутқарув ишлари қатнашчилари (ёки тиббий ходимлар) томонидан рўйхатдаги ва қўл остидаги мавжуд воситалардан фойдаланган ҳолда амалга ошириладиган тиббий тадбирлар мажмуи.
Гипоцентр – зилзила ўчоғининг марказий нуқтаси.
Гомосфера - кўрилаётган фаолият жараёнида инсоннинг турган жойи.
Довул - тезлиги 120 км/с, ер юзига яқин жойда 200 км/с ни ташкил этувчи шамол.
Ёнғин хавфсизлиги - одамларнинг, юридик ва жисмоний шахслар мол-мулкининг, шунингдек атроф табиий муҳитнинг ёнғинлардан ҳимояланганлиги ҳолати.
Ёниш – газ, иссиқлик ва ёруғлик ажралиши билан кечадиган, оксидланишнинг ёки ёнувчи модда ва ҳаводаги кислород бирикишида тез кечадиган кимёвий жараёни.
Жароҳат - органлар ва тўқималар (тери, шиллиқ парда, кўпинча мускул, нерв, йирик томир, суяк, бўғим, ички орган ва гавда бўшлиқлари)нинг ташқи таъсир натижасида анатомик бутунлиги ёки физиологик функцияларининг бузилиши.
Заҳарланиш – заҳарли модда организмга меъда-ичак, нафас йўллари орқали кирганда, теридан сўрилганда, тери остига, мускул орасига, венага юборилганда рўй берадиган касаллик ҳолати.
Зарарли омиллар - инсоннинг иш фаолиятига салбий таъсир кўрсатиши ёки бирор-бир касалликка олиб келиши мумкин бўлган омиллар.
Зилзила - ер қобиғида ёки юқори мантиядаги тўсатдан сурилишлар ва ёрилишлар оқибатида юзага келадиган ва катта масофаларга эластик тебранишлар (тўлқинлар) тарзида узатиладиган ер ости силкинишлари ва ер усти тебранишлари.
Идентификация - ўрганиш, исботлаш, тасдиқлаш маъноларини англатади.
Ишлаб чиқариш шароити - бу инсонни ўраб турган атроф муҳитнинг бир қисмини ташкил қилиб унинг таркибига табиат-иқлимга боғлиқ бўлган ҳамда инсоннинг касбий фаолиятига таъсир этувчи хавфли ва зарарли омиллар (шовқин, силкиниш, заҳарли тутунлар, газлар, чанглар, нурланишлар ва ҳаказо) киради.
Ишлаб чиқаришдаги зарарлар - иш унумдорлигининг пасайиши, заҳарланиш ва касалликларнинг пайдо бўлиши касалланишнинг ортиб кетиши ва вақтинчалик меҳнат фаолиятининг йўқолиши ва бошқа салбий оқибатларга олиб келишига айтилади.