Самарқанлд давлат университети география ва экология факулътети “ экология ва ҳаёт фаолияти хавфсизлиги” кафедраси

Эвакуация йўлларининг таркибий қисмлари
Биноларнинг ер ости қаватларидан эвакуация қилишда одамларнинг ҳаракат йўналиши бўйлаб, ёнувчи ашёлар сақланадиган омборхоналар мавжуд бўлмаса, умумий зинапоялар орқали чиқишларига рухсат этилади. Агар ертўлада бундай омборлар мавжуд бўлса ва бу омборлар учун алоҳида чиқиш йўли асосий эвакуация йўлидан ўтда ёнмайдиган девор билан тўсилган бўлсагина, улардан эвакуация қилишда умумий зинапоядан фойдаланишга рухсат берилади. Агар ертўлада жойлашган хонанинг сатҳи 300 м² гача бўлиб, ундаги одамлар сони 15 кишидан ошмаган бўлса, хонадан чиқиш осон бўлиши учун маҳсус мосламалар мавжуд бўлган тақдирда, тик ўрнатилган нарвон билан ертўла томидаги 0,9 х 0,9 м² ўлчамлик туйнук орқали ёки ташқи деворда ўрнатилган ўлчами 0,75 х 1,5 м² га тенг бўлган дераза орқали эвакуация қилиш мумкин бўлади. Ертўлада ишловчилар сони 5 кишидан ошмаса, ундан чиқиш учун битта туйнук ёки дераза қўйиш кифоя қилади. Бинонинг қайси қаватида бўлишидан қатъий назар, агар хонадан чиқиш эшиги, шу қаватдаги 2та эвакуация чиқиш дарвозасига олиб борадиган бўлса, бу хонадан чиқиш учун 1та эвакуация эшиги қўйилиши мумкин. Фақат хонадаги энг узоқ жойлашган иш жойидан то бу эшиккача бўлган масофа 25 м дан узоқ бўлмаслиги ва бир сменада ишчилар сони А ва B тоифадаги хоналарда 5 кишидан, D тоифадаги хонада 25 кишидан, E ва F тоифадаги 50 кишидан ошмаслиги шарт.
Эвакуация йўналиши бўйлаб жойлашган йўл қисмлари (оралиқ йўлаклар, йўлак, зинапоялар ва ҳ.к) ҳар хил техник қурилмалар билан тораймаслиги, балки аксинча йўл-йўлакай қўшилиб борувчи одамлар оқимини ҳисобга олган ҳолда кенгайиб бориши инобатга олиши лозим бўлади. Барча эвакуация йўллари табиий ёки сунъий ёруғлик билан таъминланган бўлиши ва сунъий ёруғлик тизими албатта, ҳам умумий, ҳам авария электр тармоғидан ишлашга мослаштирилган бўлиши керак.
Эвакуация пайтида хоналардан кўчаётган одамларнинг сонига, бинонинг ўтга чидамлилик даражасига хоналарнинг тоифаси ва ҳажмига қараб чиқиш эшикларининг кенглиги ҳисоблаб чиқарилади. Асосий йўлакларнинг кенглиги 1,20 м дан кам бўлмаслиги керак.
Майдони 1000м² дан катта бўлмаган ва йўлак бўйлаб энг узоқ жойлашган хона эшигидан то ташқарига чиқиш ёки зинапояга келишигача бўлган масофа 1-жадвалда берилган қийматлардан ошмаслиги керак. ишлаб чиқариш корхоналарида эвакуация даврида чиқиш эшикларининг ўлчами 1 м кенгликдан ўтиш мумкин бўлган одамлар сони 2-жадвалда келтирилган.