Самарқанлд давлат университети география ва экология факулътети “ экология ва ҳаёт фаолияти хавфсизлиги” кафедраси

Мавзу: 2.2. Фавқулодда вазиятлар, уларнинг турлари ва хусусиятлари
Режа:
1. Фавқулодда вазиятлар тавсифи ва уларнинг турлари.
2. Табиий, техноген ва экологик тусдаги фавқулодда вазиятлар, уларнинг келиб чиқиш сабаблари, хусусиятлари.
3. Фавқулодда вазиятларда аҳолининг ҳаракатлари.
Фавқулодда вазият - одамлар қурбон бўлишига, уларнинг соғлиғи ёки атроф табиий муҳитга зарар етишига, жиддий моддий талафотлар келтириб чиқаришга ҳамда одамларнинг ҳаёт фаолияти шароити издан чиқишига олиб келиши мумкин бўлган ёки олиб келган авария, ҳалокат, хавфли табиий ҳодиса, табиий ёки бошқа офат натижасида муайян ҳудудда юзага келган ҳолат.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Техноген, табиий ва экологик тусдаги фавқулодда вазиятларнинг таснифи тўғрисида” 455-сонли қарорига (1998 йил 27 октябр) асосан фавқулодда вазиятлар уларнинг вужудга келиш сабабларига (манбаларига) кўра Техноген, Табиий ва Экологик тусдаги фавқулодда вазиятларга бўлинади ва улар ушбу вазиятларда зарар кўрган одамлар сонига, моддий зарарлар миқдорига ва кўламларига (ҳудудлар чегараларига) қараб Локал, Маҳаллий, Республика ва Трансчегара турларига бўлинади.
Локал фавқулодда вазиятга 10 дан ортиқ бўлмаган одам жабрланган, ёхуд 100 дан ортиқ бўлмаган одамнинг ҳаёт фаолияти шароитлари бузилган, ёхуд моддий зарар фавқулодда вазият пайдо бўлган кунда энг кам ойлик иш ҳақи миқдорининг 1 минг бараваридан ортиқ бўлмаган ҳамда фавқулодда вазият зонаси ишлаб чиқариш объекти ёки ижтимоий мақсадли объект ҳудуди ташқарисига чиқмайдиган фавқулодда вазиятлар тегишли бўлади.
Маҳаллий фавқулодда вазиятга 10 дан ортиқ, бироқ 500 дан кўп бўлмаган одам жабрланган, ёхуд 100 дан ортиқ, бироқ 500 дан кўп бўлмаган одамнинг ҳаёт фаолияти шароитлари бузилган, ёхуд моддий зарар энг кам ойлик иш ҳақи миқдорининг 1 минг бараваридан ортиқни, бироқ 0,5 миллион бараваридан кўп бўлмаган ҳамда фавқулодда вазият зонаси аҳоли пункти, шаҳар, туман, вилоят ташқарисига чиқмайдиган фавқулодда вазиятлар тегишли бўлади.
Республика фавқулодда вазиятига 500 дан ортиқ одам жабрланган, ёхуд 500 дан ортиқ одамнинг ҳаёт фаолияти шароитлари бузилган, ёхуд моддий зарар энг кам ойлик иш ҳақи миқдорининг 0,5 миллион бараваридан ортиқ бўлган ҳамда фавқулодда вазият зонаси вилоят ташқарисига чиқадиган фавқулодда вазиятлар тегишли бўлади.
Трансчегара фавқулодда вазиятга оқибатлари мамлакат ташқарисига чиқадиган, ёхуд фавқулодда вазият чет элда юз берган ва Ўзбекистон ҳудудига дахл қиладиган фавқулодда вазиятлар тегишли бўлади.