Самарљанд шаќри атмосфераси, уни ифлослантирувчи манбалар ва олдини олиш чора тадбирлари

 

 

 

---

47 

                                                          

                                                                                                    3.6-Jadval. 

«Jiguli»ning dvigateli turli yonilg’ilar bilan ishlaganda ajralib chiqqan gazlar 

tarkibida uglerod oksidi miqdorini aniqlash. 

 

Yoqilg’i turi 

Motorning 

ishlaganidan 

so’ng ming 

km 

Aniqlangan uglerod oksidining miqdori, % 

(ob) 

n - min 

n - max 

x±Δx 

Sn*10

2 

x±Δx 

Sn*10

2

 

Benzin A-76 

42 

1,5±0,02 

0,5 

1,1±0,03 

0,3 

Benzin AI-76 

94 

1,8±0,03 

0,4 

1,6±0,03 

0,3 

Suyuq gaz 

45 

0,3±0,01 

0,1 

0,2±0,01 

0,1 

Benzin AI-93 

56 

0,6±0,02 

0,2 

0,2±0,01 

0,1 

 

 

 3.1-jadvalida  keltirilgan  ma’lumotlar  shuni  ko’rsatadiki,  E.Abdurahmonov  va 

boshqalar  tomonidan  ishlab  chiqilgan  gazoanalizatorlar  avtomashinalardan  ajralib 

chiqqan  gazlar  tarkibida  uglerod  oksidining  –  is  gazining  aniqlashda, 

avtotransportlarda  motorlarning  ishlashini  baholashda  va  ularning  ekspluatasiya 

qilishda optimal sharoitlarni tanlashda qo’l keladi. 

Yuqorida  keltirilgan  ma’lumotlardan  ko’rinib  turibdiki,  avtomobillardan 

chiqqan gazlar tarkibida uglerod oksidining miqdori yonilg’ining tarkibi va tabiati, 

motorning ishlash rejimi va uning ishlash muddatidan katta farq qilar ekan. 

Xullas,  avtotransportlardan  atmosferani  ifloslantiruvchi  moddalar  yerga 

yaqin  qatlamda,  ya’ni  odamlarlarning  nafas  olish  zonasida  to’planadi.  Bu  esa 

qo’rg’oshin  birikmalarini  boshqa  toksik  va  kanserogen  moddalarning  inson 

organizmida  yig’ilishiga  va  uning  salomatligini  yomonlashishiga  olib  keladi. 

Avtotransport  kompleksining  atmosfera  xavosiga  salbiy  ta’siri  muhim 

mexanizmlarini keltirib chiqarmoqda. Jumladan: 

 yoqilg’ilar  talabga  javob  bermaydi,  hamma  joyda  etilenlangan  benzin 

ishlatiladi, dizel yoqilg’isi yoqilganda atmosfera xavosi tarkibida oltingugurt 

miqdori ko’paymoqda; 

---

48