Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Спиртли ичимликларни истеъмол қилишнинг
зарари ва унинг асоратлари 
 
Кўпгина спиртли ичимликлар узум виноси ва пиводан ташқари ҳаммаси 
спиртга сув ва турли нарсалар қўшиб тайёрланади. Уйда тайёрланган спиртли 
ичимликларнинг таркибида 1,5 фоизгача заҳарли моддалар бор. 
Этил алкоголи (этанол, этил спирти, узум спирти) тиниқ, кескин махсус 
ҳидли, сувда ва органик эритмаларда яхши эрийдиган моддадан иборат. Спирт 
кўкиш ранг бериб ёнади. Тиббиётда ташқи аъзоларни антисептик моддаси 
сифатида ишлатилади. 
Этанол шиллиқ қаватлар, терини таъсирлайди, у тез сўрилиб қонга ўта-
ди. Оғиз бўшлиғини бироз қизартиради ва сўлакни кўп ажратади. 
Қабул қилинган алкагол ошқозон, ингичка ичакнинг бошланғич қис-
мидан сўрилиб қон орқали бутун организмга тарқалади. 
Бош мия ҳужайраларига бундай кучли таъсир этишининг сабаби нерв 
ҳужайраларини таркибида спиртда яхши эрийдиган липидлар кўп бўлади. Нерв 
ҳужайраларига ўтган спирт уларнинг реактивлиги ва иш қобилиятини пасай-
тиради. 
Агарда болалик она 50 г спиртли ичимлик ичса бола учун жуда хавфли, 
чунки алкоголнинг 25 фоизи она сутининг таркибида бўлади. Болани ногирон 
қилиб қўйиш учун шунинг ўзи етарли. 
Спиртли ичимликларни кўп истеъмол қилиш, модда алмашинувини бу-
зади: оқсил, углевод, ёғ, витаминлар алмашинуви бузилади. Алкоголизм психик 
касалликларни келиб чиқишига сабаб бўлади. Ота-онаси ичадиган оиладаги 
болалар ёмон ўқийди, психик стрес ҳолатлар туфайли бола кечаси сийиб қўя-
диган, невроз, ёки тутилиб гапирадиган бўлиб қолади. Хроник алкоголизм энг 
кўп 20-22 ёшда (31,4 фоиз) ва 23-26 ёшда (40,4 фоиз) ёшда учрайди. 
Спиртли ичимликни биринчи марта ичиш бунга боғланиб қолиш 13-14 
ёшдан, баъзи ҳолларда 7-8 ёшдан бошланади. Бундай болалар оилада, меҳ-
мондорчиликда винони ичиб мазасини татиб кўришдан ичкиликка ўргана бош-
лайди. Оилада ўсмирга ичишга рухсат берилдими, алкоголизм бошланади. 
Қон босими,юрак ишемияси, миокард инфаркти касалликларнинг 62 фои-
зи алкоголизм туфайли келиб чиқади. Алкоголни узоқ тизимли ичиш туфайли 
жигар касалланади. Жигар церрози келиб чиқади. Бу касалликларнинг 60 фоизи 
ўлим билан тугайди. Алкоголикларда кўпинча қизилўнгач раки, ёки оғиз 
бўшлиғи раки вужудга келади. 
Алкоголикларнинг 90 фоизи ошқозон гастрити, касалликларга учрайди. 
Алкоголни кўп ичш турли ҳуқуқбузарликка сабаб бўлади. Ҳар 5 та одамдан 
бири хуқуқни бузади ва жиноят содир қилади. Алкоголни суйистеъмол қилиш 

---

212 
туфайли барча мамлакатларда жиноят, транспорт ва ишлаб чиқариш жаро-
ҳатлари, иш қобилятининг пасайиши содир бўлади. Алкоголикларнинг ўртача 
умри ичмайдиган кишиларга қараганда 10-15 йил кам. Бутун дунё соғлиқни 
сақлаш ташкилоти маълумотига мувофиқ ичкиликбозликдан ҳар йили 1,5 
миллион одам ўлади.