Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

oxiriga 
Aktiv 
Passiv 
I.Uzoq 
muddatli 
aktivlar - 
I. O‘z 
mablag‘lari 
manbalari
Balans 
moddalari 
Balans 
moddalari 
I-bo‘lim jami: 
I-bo‘lim jami: 
II. Joriy aktivlar
II.Majburiyatlar
Balans 
moddalari 
Balans 
moddalari 
II-bo‘lim jami: 
II-bo‘lim jami: 
Balans aktivi 
bo‘yicha jami 
Balans passivi 
bo‘yicha jami 
Buxgalteriya balansi yordamida korxona mablag‘larining joylanishi va ularining tashkil 
topish manbalarining bir-biriga tengligi ta'minlanadi, ya'ni balans summasi aktiv va passiv 
tomonlari bo‘yicha hisob-kitob qilinadi. 
Buxgalteriya balansi 60-yillarda aktiv va passiv tomonlari bo‘yicha besh bo‘limdan tashkil 
topgan bo‘lsa, 80-yillarda 3 bo‘limdan va hozirgi paytda ikki bo‘limdan iboratdir. 
O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirining 2002 yil 27 dekabr №140 sonli buyrug‘iga 
binoan (AV 24.01.2003 yil №1209) mulkchilik shaklidan qat'iy nazar tadbirkorlik faoliyatini olib 
borayotgan barcha yuridik shaxslar (bank, sug‘urta va byudjet tashkilotlaridan tashqari) yagona 
shakldagi buxgalteriya balansini tuzadilar. 
Balansning aktiv va passiv qismlari bo‘limlarga, bo‘limlari guruhlarga, guruhlari esa 
moddalarga bo‘linadi. Buxgalteriya balansining moddalari korxonaning ayrim mulk turi, uning 
tashkil topish manbai va majburiyatlarni tavsiflovchi satr ko‘rsatkichidir. Balansning aktiv va 
passiv qismlari ikkitadan bo‘limdan iborat. 
"Aktiv" 
– faol, amal qilish, mavjud bo‘lish degan so‘zlardan kelib chiqqan. Shundan kelib 
chiqib, aktiv deganda mablag‘lar qanday amal qilayotganligini, ishlayotganligini ko‘rsatuvchi 
mablag‘lar guruhlanishini tushunish kerak. 
Aktivlar - bu oldingi amalga oshirilgan muammolarni yoki oldin sodir bo‘lgan voqealar 
natijasida korxonaga kelib tushgan, va ulardan foydalanish kelajakda foyda keltiradigan iqtisodiy 
resurslardir. 
Aktivlar uch xil xususiyatga ega bo‘lishi kerak: 
a) 
kelajakdagi 
iqtisodiy 
nafni 
o‘zida 
mujassamlanishi, 
bevosita 
yoki 
bilvosita 
pul 
mablag‘lari 
yoki 
ularning 
ekvivalentilarini 
ko‘paytirish 
imkoniyati; 
b)
bu iqtisodiy naflarni nazorat qilish qobiliyatini mujassamlash; 
c)
oldingi bitimlar yoki boshqa voqealarning natijasi bo‘lishi.