Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

mahsulot xarajati 
deyiladi. Ishlab chiqarish hisobida ishlab chiqarishning 
jami xarajatlari mahsulot xarajati bo’lib hisoblanadi. Mahsulot xarajati xarajat sifatida tan olinib, 
mahsulotlar sotilganda inventar hisobdan sotishdan kelgan daromadga qarshi bo’ladi. Mahsulot xarajatlari 
dastlab inventar shaklida hisobga olinganligi sababli ularni ba’zida inventar xarajatlar deb ham yuritiladi. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, mahsulor narxi hisoblangan ishlab chiqarishga to’g’ridan-to’g’ri 
sarflanadigan material va mehnat haqi xarajatlari bir davr mobaynida sarflanadi lekin tayyor mahsulot 
sotilmaguncha xarajat sifatida hisobga olinmaydi.
Davr xarajatlari
mahsulot xarajatlari tarkibiga kirmaydigan ya’ni noishlab chiqarish xarajatlari 
hisoblanadi. Bu turdagi xarajatlar hisobotga ular sarflangan davrda qayd qilinadi. Masalan, mahsulot ishlab 
chiqarish yoki sotish jarayonida qatnashmagan sotish qo’mitasi yoki ijara ofislari. Davr xarajatlariga misol 
tariqasida sotish yoki marketing xarajatlari va ma’muriy xarajatlarni ( umumiy boshqarishga bog’liq 
bo’lgan xarajatlar, reklama, sayohat xarajatlari, ish haqi va ofis, bin ova asosiy vositalarning eskirishi)
keltirishimiz mumkin.
30
O’z-o’zini tekshirish uchun savollar: 
1.
Boshqaruv hisobi qanday me’yoriy xujjatlarga asoslangan xolda yuritiladi? 
2.
Materiallar kirimi kanday xisobga olinadi?
3.
Mol etkazib beruvchilar bilan amalga oshiriladigan xisoblashishlar kanday buladi? 
4.
Xarajatlarni hisobga olishda maeriallar xarakatining buxgalteriyadagi xisobi kanday? 
5.
Materiallarni tayyorlov va transport sarflari, ularni xisobga olish va tannarxiga kushish tartibi 
kanday olib boriladi? 
6.
Materiallarni investitsiya kilish va natijalarni kayd kilish kay tarzda amalga oshiriladi? 
7.
Materiallarni tayyorlash va sotib olish sarflarini kanday xisobga olinadi? 
8.
Materiallar kiymatidagi farklarni kanday kayd anikilinadi? 
9.
Boshqaruv hisobining axborotlariga asoslangan holda qanday tezkor masalalar va kelgusi 
davrlarga mo’ljallangan vazifalar echiladi? 
10.
Boshkaruv xisobida moddiy xarajatlar hisobi qanday yuritiladi
11.
Bevosita mehnat haqi xarajatlarini qanday hisobga oinadi? 
12.
Ustama ishlab chiqarish xarajatlariga nmalar kiradi?
13.
Ustama ishlab chiqarish harajatlarini taqsimlash usullari keltiring?