Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Fyuchers 
(inglizcha
 
so‘zidan olingan bulib, kelajak ma’nosini anglatadi. Kelishilgan 
miqdordagi qimmatliklarni ma’lum vaqt mobaynida bitim tuzish ilangan narxda etkazib berish 
to‘g‘risidagi shartnomalarni o‘zida namoyon qiladi, 
Respublikamiz amaliyotida Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarni y ing asosiy vositasi 
aksiyadorlik jamiyatlarining qimmatli qog‘ozlarini hari; Hisoblanmokda. Korxonaning shu’ba korxonalar, 

---

131 
qo‘shma korxonalar va karam birlash 
investitsnyalari 
mavjudligi ularni buxgalteriya hisobida alohida 
turkumlarga ashch takozo etadi. Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarning baholanishi «moliyaviy 
investitsiyalar hisobi» nomli 12-son BHMAga asoslanadi. 
Harid qilinishi moliyaviy investitsiyalar brokerlik xizmatlariga oid 7-tovlar, bojlar, bank 
xizmatiga oid to‘lov va boshqa harajatlar kabi harid qilishga oid harajatlar bilan birgalikda harid qilish 
qiymati bo‘yicha baholanadi. Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarning aksiyalar yoki boshqa 
qimmatli qog‘ozlar emissiyasi yuli bilan *1an yoki to‘liq harid qilinishi chog‘ida ularning nominal qiymati 
emas, balki qimmatli tar bozoridagi sotish qiymati harid qilish qiymati bulib Hisoblanadi. Uzoq mud -
moliyaviy investitsiyalarning almashlash yoki boshqa aktivga kisman almashtirish yuli harid qilishda 
harid qiymati berilayotgan aktivning bozor qiymatiga asoslangan aniqlanadi. 
Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarning o‘z ichiga foizlar ulushini, Hisoblangan dvidendlarni 
ularni sotib olish vaqtigacha bo‘lgan davr uchun bo‘lgan qiymat bo‘yicha sotib oyaishi haridor 
tomonidan sotuvchiga tulangan foizlar summasi chiqarib tashlangan holda rid qilish qiymati bo‘yicha 
hisobga olinadi. Agar Uzoq muddatli moliyaviy investi-zilar harid qilish vaqtiga kadar hisoblangan 
foizlar bilan birga sotiladigan bo‘lsa,
 
ularning foizlarni to‘lash kuni bilan to‘g‘ri kelmaydigan kunlarda 
sotib olinishi chog‘ida haridor bilan sotuvchi o‘zaro tegishli summani bo‘lashib olishlari kerak 
,investitsiyalar qiymati bilan bir qatorda ularning sunggi to‘lovi amalga «jnrilgan vaqtdan boshlab 
utgan davr uchun tulanishi lozim bo‘lgan foizlarni tulaydi. 1: lzlarni to‘lashning navbatdagi muddati 
kelgan vaqtda haridor ularni to‘liq jami davr oladi. Ko‘arzga oid qimmatli qog‘ozlarga 
investitsiyalarning harid qilish qiymati an sundirish qiymati o‘rtasidagi fark (diskont yoki harid 
qilish chog‘idagi mukofot) investor tomonidan qimmatli kogozni harid qilish vaqtidan boshlab 
sundirish gacha Hisobdan chiqariladi, ya’ni amortizatsiya qilinadi. 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarni quyidagi elarda Hisobga 
olib boradi: harid bahosida; kayta baholashni Hisobga olgan qiymatda; eshatli qog‘ozlar portfeli asosida 
aniqlanadigan harid va joriy qiymatlar yuzasidan ng kam baholashda. 
Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalarni kayta baholashni amalga oshirish uchun
qayta baholashlar davriyligi aniqlab olinishi zarur. Bunda kayta baholashning yakka tar- 
tibdagi usuli kullaniladi. Qayta baholash natijasida Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalar 
qiymatining oshib ketishi 8510-«Aktivlarni kayta baholash bo‘yicha to‘zatishlar» hisobvarag‘ida, 
kamayishi esa qo‘shimcha baholash chegarasida rezerv kapitalining kamaytitirishi yoki avvalgi
qo‘shimcha baholashdan oshgan summada-harajat sifatida hisobga oliinadi. Agar Uzoq muddatli 
moliyaviy investitsiyalarning kayta baholanishi natijasida kamayish, keyin esa ko‘payish yuz bergan 
bo‘lsa, u holda Uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalar qiymatining avvalgi kamayish summasi 
kayta tiklanishi lozim bo‘ladi.