Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Жамиятнинг 
фойдаси
шу инвестицияни ишлатиш йўли билан иккала 
субъектнинг (инвестор ва тадбиркорнинг) олган фойдасига тенг 
бўлади. 
Кўриниб турибдики, жамиятнинг манфаати, инвестор ва 
тадбиркор манфаатининг йиғиндисига тенг экан. Шу туфайли 
жамият учун яратилган миллий даромаднинг умумий миқдори 
муҳим. Хўжалик юритувчи субъектлар учун эса шу миллий 
даромаднинг қайси қисмига эга бўлиши муҳим. Бу эса жамиятдан 
яратилган миллий даромадни одилона тақсимланиш механизмини 
ишлаб чиқишни тақозо қилади. 
Инвестиция ва уни ишлатиш нуқтаи назаридан мулкдор 
(инвестор), тадбиркор ва жамият иборалари ишлатилмоқда. Булар 
ушбу мавзунинг таянч иборалари бўлиб қуйидагича талқин 
қилинади.
Мулкдор (инвестор)
деганда инвестицияга қўйиш учун 
ортиқча маблағига эга бўлган ва шу маблағини бирор лойиҳага 
инвестицияга қўйган жисмоний ёки ҳуқуқуий шахс тушунилади. 
Тадбиркор
деганда шу инвестициядан фойдаланиш эвазига 
ўзи ва мулкдор (инвестор) учун маълум миқдорда фойда олишни 
кўзлаб фаолият кўрсатадиган хўжалик юритувчи субъект 
тушунилади.
Жамият 
деганда шу давлат худудида жойлашган барча 
аҳоли ва уни бошқариб турган давлат тушунилади. 
Шуни таъкидлаш жоизки, мазкур таянч иборалар ушбу мавзу 
нуқтаи назаридан қаралган ҳолда ёритилмоқда. 
Инвестор ўз инвестициясидан келадиган маблағини фоиз 
сифатида ҳар йили олиши ҳам мумкин ва уни яна оборотга қўйиб 
капиталлаштириши ҳам мумкин. Масалан, инвестор 200,0 минг сўм 
инвестицияни 5 йилга 10 фоизлик фойда ставкаси билан қўйган 
бўлса 
ва 
барча 
фоизларни 
инвестицияга 
қўйиб 
уни 
капиталлаштирмоқчи бўлса, инвестициянинг миқдори йилдан-
йилга ошиб борада. 

---

200 
Биринчи йилда 220,0 минг сўм (200,0 х 1,1) капиталлашган фоиз
20,0 минг сўм (220,0 - 200,0) 
Иккинчи йилда 242,0 минг сўм (220,0 х 1,1) капиталлашган фоиз
220,0 минг сўм (242,0 - 220,0) 
Учинчи йилда 266,2 минг сўм (242,0 х 1,1) капиталлашган фоиз
24,2 минг сўм (266,2 - 242,0) 
Тўртинчи йилда 292,8 минг сўм (266,2 х 1,1) капиталлашган фоиз
266,0 минг сўм (242,8 - 266,2) 
Бешинчи йилда 322,1 минг сўм (292,8 х 1,1) капиталлашган фоиз
29,3 минг сўм (322,1 - 229,8) 
Бу ҳолда инвестициянинг бошланғич қиймати 200,0 минг 
сўмни, умумий охирги қиймати 322,1 минг сўмни, қўшимча 
капиталлашган қиймати 122,1 минг сўмни (322,1-200,0) ёки (20,) + 
22,0 + 24,2 + 26,6 + 29,3) ташкил қилади. Бу эса мулкдорнинг шу 5 
йил мобайнида инвестициясидан қилган фойдаси ҳисобланади. 
Агар инвестор шу инвестициядан фоизини ҳар йили олиб турганда 
эди, унинг фойдаси 100,0 минг сўмни (20,0 х 5) ташкил қилган 
бўлар эди, холос. У ўз фоизини капиталлаштириш эвазига яна 22,1 
минг сўм (322,1 - 100,0- 200,0) қўшимча фойда олишга эришган. Бу 
фойда инвестиция фоизининг