Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти


Ўз маблағлари рентабеллиги коэффициенти (Кўр)



Download 1,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/141
Sana20.06.2022
Hajmi1,6 Mb.
#682185
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   141
Bog'liq
22-Инвестицион-лойиҳалар-таҳлили.-Ўқув-қўлланма.-С-2019

Ўз маблағлари рентабеллиги коэффициенти (Кўр) 
бевосита 
инвесторлар 
манфаатини 
номоён 
қиладиган 
кўрсаткичлардан биридир. Ушбу кўрсаткични аниқлаш учун фойда 
сўммасини (Ф) ўз маблағларининг ўртача йиллик қийматига (Ўм) 
бўлиш кифоя. Бу учун қуйидаги формуладан фойдаланиш мақсадга 
мувофиқдир: 


187 
Ф 
Кўр = -----------; 
Ўм 
Ушбу кўрсаткичнинг миқдори: 
*
бир сўм ўз маблағлари (инвестиция қиймати) бир йил 
давомида қанча фойда келтиришини; 
*
ўз маблағлари (инвестиция қиймати) неча йилда ўзининг 
қийматини тўлиқ қоплай олишини; 
*
уларнинг динамикасини, яъни фойда ёки ўз маблағларининг 
жадал ўсаётганлиги каби хулосаларни қилиш учун асос бўлади. 
Ушбу кўрсаткичнинг миқдори қанча баланд бўлса корхона ва 
инвесторлар учун шунча яхши. Шу туфайли унинг доимий ўсиб 
боришини, ҳеч бўлмаганда камайишга йўл қўймаслигини 
таъминлаш лозим. Шундагина корхона инвестициясининг 
жозибадорлигини, унинг иқтисодий самарадорлигини оширишга 
мувоффақ бўлади. 
Асосий 
ва 
айланма 
маблағлар 
рентабеллиги 
коэффициенти (Камр)
фойда сўммасини (Ф) асосий ва айланма 
маблағларнинг ўртача йиллик қийматига (Ав, Ам) бўлиш йўли 
билан аниқланади, яъни қуйидаги формуладан фойдаланилади: 
Ф 
Камр = --------------; 
Ав + Ам 
Аксарият ҳолда инвестиция асосий ва айланма маблағларга 
қўйилади. Уларнинг ишлатилиши корхонага ҳам, инвесторга ҳам 
фойда келтиради. Уларнинг келтирадиган фойдаси инвестор 
манфаатини ифодалайди. Шу туфайли инвестиция лойиҳасини 
таҳлил қилганда мазкур энг анъанавий кўрсаткичдан ҳам 
фойдаланиш мумкин. 
Ушбу кўрсаткични баҳолаб ва солиштириб қуйидаги 
хулосаларга келиш мумкин: 
*
бир сўм асосий ва айланма маблағларга қанча фойда тўғри 
келганлиги тўғрисида; 
*
асосий ва айланма маблағларнинг самарадорлиги ҳақида; 
*
агар уларнинг динамикаси аниқланса шу учта кўрсаткичдан 
қайсилари жадал ўсаётганлиги тўғрисида ва ҳ.к. 


188 
Юқорида 
молиявий 
коэффициентларнинг 
аниқланиш 
йўллари ва мазмуни кўриб чиқишди. Ушбу коэффициентларнинг 
моҳияти шу таъкидланганлар билан чекланмайди, чунки уларни 
мазкур ишда инвестиция лойиҳасини амалга оширишда
корхонанинг 
инвестиция 
жозибадорлигини 
кўтариш 
ва 
инвесторнинг манфаатини ифодалаш нуқтаи назаридан қараб 
чиқилди. 
Ушбу коэффициентларнинг бир қанча ютуқлари билан бирга 
ўзларига яраша айрим камчиликлари ҳам мавжудки, уларни таҳлил 
жараёнида албатта инобатга олиш лозим. Чунки лойиҳа таҳлилида 
асосан бўладиган келгуси жараёнлар ўрганилади. Аммо мазкур 
коэффициентларни бўлғуси жараёнлар учун аниқлаш қийин. Шу 
туфайли, лойиҳа таҳлили нуқтаи назаридан, мазкур молиявий 
коэффициентларнинг қуйидаги камчиликларини инобатга олиш 
лозим: 
*
коэффициентлар ҳақиқий маълумотларга, яъни ҳисоботда 
ифода этилган маълумотларга асосан ҳисобланади. Бу уларни 
солиштиришда баъзи қийинчиликларни туғдириши мумкин; 
*
коэффициентлар ўтган даврни ифодалайди. Бу эса аниқланган 
камчиликларни бартараф қилиш имконини бермайди. Бу 
камчиликларни фақат келгусида инобатга олиш лозим, холос; 
*
коэффициентлар инфляция даражасини инобатга олмайди; 
*
уларнинг йўналиши турли бўлганлиги бир хил хулоса 
чиқаришни қийинлаштиради; 
*
уларнинг миқдори жуда кичик рақамларда ифодаланади. Бу 
катта иқтисод учун ҳеч аҳамиятсиздек туюлиши мумкин; 
*
коэффициентларни ҳисоблаш учун турли ҳисоботлардан 
фойдаланишни, қўшимча таҳлилий жадваллар тузишни тақозо 
қилади ва ҳ.к. 
Аммо бу камчиликлар корхона молиявий хўжалик 
фаолиятини, 
инвестициянинг 
ҳолатини, 
инвестиция 
жозибадорлигини баҳолашга салбий таъсир қилмайди. Шу туфайли 
ушбу коэффицентлар билан ишлаганда уларга тўғри ва одилона 
ёндошиш лозим бўлади. Зеро таҳлилчининг хулосаси корхонани 
бошқаришда муҳим аҳамиятга эга. Қачонки ахборотлар тўғри 
бўлса, тўғри хулоса чиқарилади. Тўғри хулоса корхонани одилона 
бошқариш имконини беради. Ҳамиша САҲТХОБ томойили амал 



Download 1,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   141




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish