105
мочевина карбамид қўшиб бериш таклиф қилинган еди. Карбамиднинг
таркибида 45 % гача азот бўлиб, катта қориндаги микроорганизмлар ўз
танасининг оқсилларини карбамид таркибидаги азотдан ҳам синтезлайди.
Карбамид бериш оқибатида оқсилли озиқаларни маълум миқдорда тежаш
йўлга қўйилади. Бу ҳолат қуйидагича юзага келади: катта қоринда карбамид
микроорга-низмлардаги уриаза ферменти таъсирида аммиак ва карбанат
ангидридга
парчаланиб,
аммиак
ва
углеводларнинг
парчаланиш
маҳсулотлари
микроорганизмлар
томонидан
ўзлаштирилади
ва
микроорганизмлар организмининг тўла қийматли оқсили синтезланади ва бу
оқсил тўла қийматли оқсил сифатида организм томонидан яхши
ўзлаштирилади.
Сигирларда ҳазмланадиган оқсилга бўлган кундалик ехтиѐж 25-30 %,
қўйлар 30-35 % карбамид билан алмаштириш мақсадга мувофиқ ѐки
сигирлар бир кунда 80-150 гр, қўйлар 13-18 гр. карбамид олишлари лозим.
Карбамидни озуқа
билан яхши аралаштирилиб, 2-3 бўлакга бўлиб берилади
ва бу вақтда озиқа таркибида енгил ҳазмланадиган углеводлар етарлича
бўлиши лозим. Карбамид бўлмаган шароитда озиқага сирка, пропион
кислота-ларининг аммонийли тузларини қўшиб берса ҳам бўлади, чунки улар
микроорганизмлар учун азотли ва углеводли озиқа ўрнини босади ва
микроорганизмларни
яхши ривожланиб, кўпайиб ўз таналарининг
оқсилларини синтезлаш учун етарли моддалар билан таъминланади.
Микроорганизмларнинг
фаолиятлари туфайли катта қоринда
витаминлар синтезланиб, жумладан В гурух витаминларидан рибофлавин,
тиамин, никотин кислотаси,
фолат кислотаси, пантотент кислотаси, биотин,
пиридоксин, В
12
витамин, ѐгда ерувчи К витамини синтезланади. бу кавш
қайтарувчи ҳайвонларнинг озиқасида бу витаминларнинг бўлиши шарт емас
деган хулосага олиб келсада, лекин озиқа таркибида бу витамин-ларни
синтезланишини таъминловчи таркибий қисмлари бўлиши шарт. Жумладан,
В
12
витамин нинг синтезланиши учун кобалт зарур. Кавш кайтарувчи ѐш
ҳайвонларда, яъни улар дагал озиқаларга ўтмасдан
олдин уларнинг
озиқасининг таркибида юқорида келтирилган витаминларнинг барчаси
бўлиши шарт. Микробиологик жараѐнлар туфайли катта қоринда ҳар хил
газлар ҳам ҳосил бўлиб, бу газлар иштирокида туйимли моддалар ҳосил
бўлади. Ҳосил бўлган газларнинг хили ва миқдори ҳайвон ейдиган озиқанинг
миқдорига ва турига бағлиқдир. Ҳайвонлар озиқалангандан 2-3 соат ўтгач
максимал даражада газлар ҳосил бўлиб, соатига ўртача 35 литрни ташкил
қилади ва бир кунда 1000 литргача газ ҳосил бўлиши мумкин. Газлар
дуккакли ўсимликларни истеъмол қилганда кўп ҳосил бўлади, оз миқдорда
азот, водород, водород сулфид ҳосил бўлиб туради. Катта қоринда асосан
корбанат ангидрид ва метан ҳосил бўлади, ҳосил бўлган карбонат ангидрид
ва метан еса катта қориндаги ачиш ва бижгиш жараѐнининг охиги
маҳсулотлари ҳисобланади. Карбонат ангидриднинг бир қисми катта қоринга
тушган сўлак таркибидаги бикарбонатлардан ҳам ҳосил бўлади.
Микроорганизмлар ўзлаштириб улгурмаган газларнинг ортиқча қисми оғиз
106
орқали ташқарига чиқарилса бир қисми катта қорин деворидан қонга
сўрилади, шунинг билан бирга ўпка орқали ҳам ташқарига чиқарилади.
Do'stlaringiz bilan baham: