ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР.
1.
Р.Х.Хаитов, Б.З.Зарипов, З.Т.Ражамуродов «Ҳайвонлар физиологисия»
Тошкент, «Ўқитувчи», 2005 йил 3-16 бетлар.
2.
В.Хусаинова,
З.Тошпўлатов
«Қишлоқ
хўжалик
ҳайвонлари
физиологияси» Тошкент «Ўзбекистон» 1994 йил 180-198 бетлар.
3.
И.В.Георгиевский
«Физиология
с/х
животных»
Москва
Агропропиздат, 1990 год 218-230 бетлар.
4.
А.П.Костин,
Ф.А.Мишеряков,
А.А.Сисоев
«Физиология
с/х
животных» Москва «Колос» 1883 год 55-75 бетлар.
5.
Н.У.Базанова, А.Н.Голиков и др «Физиология с/х животных» Москва
«Колос» 1980 год 54-69 бетлар.
6.
Е.В.Бабский ва бошқалар «Одам физиологияси» Тошкент Медисина
1972 йил.
Барча чорвачилик тармоқлари «Қўйчилик, қорамолчилик, чўчқачилик,
паррандачилик ва ҳакозо» адабиѐтлар, мақолалар.
06. ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ СИСТЕМАСИ ФИЗИОЛОГИЯСИ.
Оғизда озиқа ҳазми
278
Режа: 1.Овқат ҳазми тўғрисида умумий тушунча.
2.Оғизда озиқаларни ҳазми бўлиши ва унинг турли
ҳайвонлардаги хусусиятлари.
3. Бир камерали оддий ва мураккаб меъдаларда озиқа
ҳазмланиши.
4.Меъда ҳаракати ва меъдадан ичакка озиқаларнинг ўтиш
қонуниятлари.
ТАЯНЧ ИБОРАЛАР.
Ҳазмланиш, ем, пичан, хашак, концентрат, эволюция, осмос,
диффузия, ўргамчак, ачитиш, шимиш, асалари, чумоли, чувалчанг, қурт,
найсимон, ўсимлик, ҳайвонлар, ўтхўр, гўштхўр, аралаш, секреция, механик
эзиш, ферментасия, сўрилиш, биологик, микробиологик, амилолитик,
липолитик, протеолитик, Арестотел, Гиппократ, Авиценна, Реомюр, Бомон,
В.А.Басов, Шумова-Симановская, И.П.Павлов, Гайденгайм, оғиз бўшлиғи,
йиртқич, чўчқа, от, кавш қайтарувчилар, тиш, сўлак безлари (қулоқ олди, жағ
ости, тил ости), ишқорий муҳит, сув, лизоцим, амилаза, малтоза, углевод,
намлик, дизенфекция, муцин, луқма, фильтрация, рефлектор, симпатик,
парасимпатик, шартли рефлекс, кўз, ҳид, гуморал.
Оддий, оралиқ ѐки бир камерали мураккаб ошқозон, зардоб, мускул,
шиллиқ, шиллиқ парда ости қават, секретор безлар, кўр халта, қизил ўнгач,
қўшимча, асосий ѐки бош, қоплама, кордиал, фундал, пилорус, пепсин,
химозин, катепсин, кислотали, желотиназа, хлорид кислота, рефлектор,
кимѐвий, М.Н.С., ресептор, симпатик, адашган, протеолитик, липолитик,
мотор, график, узуна, қийшиқ, ҳалқасимон, тоник, ритмик, чувалчангсимон,
нерв, мускул, А.Ю.Юнусов, иссиқлик, қуѐш, Элленбергер, Шейнерт, ўнг ва
чап томонда, Н.Ф.Папов, С.Е.Егоров, В.А.Чередков, И.А.Тройцкий,
А.А.Кудрявцев, 15-16 қобирға. Н.В.Курилов, коболт, темир, полизонд усули,
А.В.Квацниский, Е.З.Тикачев, капрофагия, Ю.А.Колугин.
1.Овқат ҳазм қилиш энг мураккаб физиологик жараѐн бўлиб
организмда кечадиган ҳаѐтий жараѐнларни таъминлаб беради.
Ҳазмланиш деб, хилма-хил озиқаларни ҳазм системасига тушиб бир
неча босқичларда ўзгариши ва организм учун керакли бўлган шаклда
ўзлаштирилишига айтилади. Масалан: Ҳайвонга ем-хашак (пичан, сомон ѐки
концентрат) берилади. Лекин ҳайвон организми учун керак бўлган оқсил, ѐғ,
углевод, витамин, макро ва микроэлементлар шу озиқа таркибидан ҳазм
системасининг турли қисмларидаги ферментлар таъсирида ўзгартирилиб
ўзлаштирилади.
Ҳазм системаси орқали озиқ-овқат ўзлаштирилиши моддалар
алмашинишининг бошланғич босқичини ташкил этади. Хилма-хил озиқа
моддалардан организмни зарурий ҳаѐтий жараѐнлари учун органик
бирикмалар синтез қилиниб ўзлаштирилади ва организмнинг тириклилиги,
279
ўсиб ривожланиши, насл қолдириши, маҳсулот ажратиш жараѐнлари
таъминланади. Организмлар эволюцион ривожланиш даврида ҳар хил йўллар
билан озиқаланишга мослашган. Ниҳоятда оддий тузилган организмларнинг
овқатланиши ҳам оддий бўлади ва организм тараққиѐти, тузилишини тобора
ривожланиб бориши билан эволюцион ўзгаришлар натижасида озиқаланиш
хусусиятлари ҳам ўзгариб боради. Бу тўғрисида кўп мисолларни умумий
биологиядан биласизлар: Масалан: Бир ҳужайрали содда организмлар ўзи
яшаѐтган муҳитдан, ўзларининг яшаши учун озиқани
Do'stlaringiz bilan baham: |