ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР.
7.
Р.Х.Хаитов, Б.З.Зарипов, З.Т.Ражамуродов «Ҳайвонлар физиологисия»
Тошкент, «Ўқитувчи», 2005 йил 3-16 бетлар.
8.
В.Хусаинова,
З.Тошпўлатов
«Қишлоқ
хўжалик
ҳайвонлари
физиологияси» Тошкент «Ўзбекистон» 1994 йил 199-216 бетлар.
9.
И.В.Георгиевский
«Физиология
с/х
животных»
Москва
Агропропиздат, 1990 год 246-268 бетлар.
10.А.П.Костин,
Ф.А.Мишеряков,
А.А.Сысоев
«Физиология
с/х
животных» Москва «Колос» 1883 год 76-98 бетлар.
11.Н.У.Базанова, А.Н.Голиков и др «Физиология с/х животных» Москва
«Колос» 1980 год 70-90 бетлар.
12.Е.В.Бабский ва бошқалар «Одам физиологияси» Тошкент Медисина
1972 йил.
Барча чорвачилик тармоқлари «Қўйчилик, қорамолчилик, чўчқачилик,
паррандачилик ва ҳакозо» адабиѐтлар, мақолалар.
353
ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ СИСТЕМАСИ ФИЗИОЛОГИЯСИ.
Оғизда озиқа ҳазми
Режа: 1.Овқат ҳазми тўғрисида умумий тушунча.
2.Ҳазм системасининг фаолиятини ўрганиш усуллари.
3.Оғизда озиқаларни ҳазми бўлиши ва унинг турли
ҳайвонлардаги
хусусиятлари.
4.Сўлак таркиби, аҳамияти, миқдори ва унинг бошқарилиши.
ТАЯНЧ ИБОРАЛАР.
Ҳазмланиш, ем, пичан, хашак, консентрат, еволюсия, осмос,
диффузия, ўргамчак, ачитиш, шимиш, асалари, чумоли, чувалчанг, қурт,
найсимон, ўсимлик, ҳайвонлар, ўтхўр, гўштхўр, аралаш, секресия, механик
езиш, ферментасия, сўрилиш, биологик, микробиологик, амилолитик,
липолитик, протеолитик, Ароистотел, Гиппократ, Ависенна, Реомюр, Бомон,
В.А.Басов, Шумова-Симановская, И.П.Павлов, Гайденгайм, оғиз бўшлиғи,
йиртқич, чўчқа, от, кавш қайтарувчилар, тиш, сўлак безлари (қулоқ олди, жағ
354
ости, тил ости), ишқорий ва кислотали муҳит, сув, лизосим, амилаза, малтоза,
углевод, намлик, дизенфексия, мусин, луқма, филтрасия, секресия,
рефлектор, симпатик, парасимпатик, шартли рефлекс, кўз, ҳид, гуморал.
1.Овқат ҳазм қилиш енг мураккаб физиологик жараѐн бўлиб
организмда кечадиган ҳаѐтий жараѐнларни таъминлаб беради.
Ҳазмланиш деб, хилма-хил озиқаларни ҳазм системасига тушиб бир
неча етапларда ўзгариши ва организм учун керакли бўлган шаклда
ўзлаштирилишига айтилади. Масалан: Ҳайвонга ем-хашак (пичан, сомон ѐки
консентрат) берилади. Лекин ҳайвон организми учун керак бўлган оқсил, ѐғ,
углевод, витамин, макро ва микро елементлар шу озиқа таркибидан ҳазм
системасининг турли қисмларидаги ферментлар таъсирида ўзгартирилиб
ўзлаштирилади.
Ҳазм системаси орқали озиқ-овқат ўзлаштирилиши моддалар
алмашинишининг бошланғич етапини ташкил етади. Хилма-хил озиқа
моддалардан органи-змни зарурий ҳаѐтий жараѐнлари учун органик
бирикмалар синтез қилиниб ўзлаштирилади ва организмнинг тириклилиги,
ўсиб ривожланиши, насл қолдириш, маҳсулот ажратиш жараѐнлари
таъминланади. Организмлар еволюсион ривожланиш даврида ҳар хил йўллар
билан озиқаланишга мослашган. Ниҳоятда оддий тузилган организмларнинг
овқатланиши ҳам оддий бўлади ва организм тараққиѐти, тузилишини тобора
ривожланиб бориши билан еволюсион ўзгаришлар натижасида озиқаланиш
хусусиятлари ҳам ўзгариб боради. Бу тўғрисида кўп мисолларни умумий
биологиядан биласизлар: Масалан: Бир ҳужайрали содда организмлар
ўзларининг яшаши учун озиқани
Do'stlaringiz bilan baham: |