Самарқанд давлат архитектура қурилиш

Rasm 8.1. Bozorning nisbiy ulushi. Boston 
konsultativ guruhi matrisasi.
 

---

257 
raqobat ustunligi sifatida qaralishini ya’ni, eng katta bozor ulushiga 
erishgan raqobatchi xarajatlarda ham tejamliroq ekanligini va u bundan 
tovarlarga pastroq narx belgilashda va xaridorlar sonini oshirishda, sotish 
hajmini ko’paytirishda, bozor ulushini va foydani oshirishida 
foydalanishi mumkinligini bildiradi. O’qish egri chizig’ining samarasi 
qanchalik yuqori bo’lsa, uning firma strategiyasini yaratishga ta’siri 
shunchalik kuchli bo’ladi. 
«O’sish–ulush» matrisasining xususiyatlarini etiborga olgan holda, 
(rasm 8.1) korxonaning buyurtma portfelidagi o’zgarishlarni tahlil 
etishga kirishishimiz mumkin. 
«So’roq belgisi» yoki «muammoli bolalar».
BKGning «o’sish-
ulush» matrisasining yuqori o’ng tomonida joylashgan xo’jalik birliklari, 
bizneslar «so’roq belgisi» yoki «muammoli bolalar» deb ataladi. Tarmoq 
bozorining tezkorlik bilan o’sishi ularni jozibador qiladi. Lekin ushbu 
bizneslarning bozordagi kichik ulushi ularni yirikroq va samaraliroq 
raqiblarga qarshi muvofaqqiyatli kurashishi mumkinligiga shubha 
tug’diradi. Shuning uchun ular «so’roq belgisi» yoki «muammoli 
bolalar» deb belgilanadi. Ushbu turdagi korxonalar «naqd pul buqalari» 
deb ham ataladi, chunki ularning naqd pulga bo’lgan ishtahasi juda 
yuqori (tez o’sishni moliyalash va yangi mahsulotni yaratish uchun katta 
hajmdagi investisiyalar talab qilinadi). Lekin shu bilan birga ularda naqd 
pul yaratishning ichki imkoniyatlari yuqori emas (kichik bozor ulushiga 
ega o’qish egri chizig’i va masshtab samarasi past, demak foyda me’yori 
ham yuqori emas). Tez o’sadigan 
tarmoqda 
joylashgan 
bunday 
korxonalar 
faqat 
tez 
o’sib 
borayotgan 
bozordan 
orqada 
qolmaslik uchun katta hajmdagi 
naqd pulni, agar u o’z tarmog’ida 
sardor bo’lishni istasa, undan ham 
ko’proq naqd pulni talab qiladi. Shu sababli ushbu korxonaning bosh 
kompaniyasi shunchalik katta moliyaviy resurslarni sarflashni o’ylab 
ko’rishi lozim.