Самарқанд давлат архитектура қурилиш

Besh raqobat kuchlari modeli. 
Garvard biznes maktabi professori Maykl Porterning fikricha 
tarmoqdagi raqobat vaziyati besh raqobat kuchi natijasidir. Ushbu 
raqobat kuchlari quyidagilardan iborat: 
1.
Tarmoqdagi sotuvchilar raqobati 
2.
Boshqa tarmoqlardagi raqobatchi kompaniyalarning o’rinbosar 
tovarlar yordamida iste’molchilarning jalb etish harakatlari 
3.
Yangi raqobatchilarning paydo bo’lishi 
4.
Xom-ashyo ta’minotchilarining bozor hukmronligi va ta’sir 
vositasi. 
5.
Mahsulot iste’molchilarining bozor hukmronligi va ta’sir vositasi. 
 
Tarmoqdagi sotuvchilar raqobati.
Yuqorida keltirilgan beshta 
raqobatlardan eng keskini bozor mavqei uchun kurashdan iborat bo’ladi. 
Bir necha raqobatchi kompaniyalar iste’molchilar ehtiyojini to’laroq 
qondirishga harakat qilishi raqobatga sabab bo’ladi. Raqobatchilarning 
narxlarni pasaytirishi, tovar jozibadorligini va xizmatlar sifatini oshirishi, 
sotishni rag’batlantirishi va yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishi 
tarmoqdagi raqobat darajasini keskinlashtiradi (rasm 3.3). 

---

78 


 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
Raqobat darajasini faqat sotuvchilar raqobati belgilamaydi, bunda 
narx, sifat, tovardan foydalanish xususiyatlari, iste’molchilarga xizmat 
ko’rsatish, kafolotlar, dilerlik tarmoqlari, mahsulotni takomillashtirish, 
himoya va hujum taktikalari ham raqobat bosimini belgilaydi.
1
А.А. Томпсон, мл., А.Дж. Стрикленд III. Стратегический менежмент. Москва. Инфра-М. 2000г. стр. 62