Самарқанд давлат архитектура қурилиш

1.
 
Tarmoqning asosiy iqtisodiy xususiyatlari qanaqa? 
2.
 
Tarmoqda qanaqa raqobat kuchlari harakat qiladi va ularning har 
birining qudrati qanday? 
3.
 
Tarmoqdagi o’zgarishlarni yuz berishiga nima majbur qiladi? 
4.
 
Qaysi kompaniyalar kuchli va kuchsiz raqobat mavqeiga ega? 
5.
 
Kimlar navbatdagi strategik harakatlarni amalga oshiradi va 
uning maqsadi nima? 
6.
 
Qanaqa 
asosiy 
omillar 
raqobat 
muvaffaqiyatini 
va 
mag’lubiyatini belgilaydi? 
7.
 
O’rtachadan yuqoriroq foyda olish nuqtai-nazaridan tarmoqning 
kelajakdagi jozibadorligi qanday? 

---

73 
3.1. Tarmoqning asosiy iqtisodiy ko’rsatkichlari qanaqa? 
Tarmoqlar bir-biridan iqtisodiy xususiyatlari va tarkibi bilan 
farqlanganligi tufayli tarmoq va 
raqobat 
tahlili 
iqtisodiy 
ko’rsatkichlarni 
tahlil 
etishdan 
boshlanadi (rasm 3.1). 

Tarmoq deganda bozorning kichik bir sigmentida harakatlanuvchi 
kompaniyalar raqobati nazarda tutiladi. Tarmoqning iqtisodiy 
ko’rsatkichlarni aniqlashda tahlil etilishi lozim bo’lgan omillar 
asosan bir xil bo’lib, ular quyidagilardan iborat: 

Bozor hajmi 

Raqobat ko’lami (mahalliy, regional, milliy, xalqaro yoki global) 

Bozorning rivojlanish tezligi. Bozor rivojlanishning qaysi davrida 
turibdi? (rivojlanishning dastlabki davri, tezkor rivojlanish davri, 
to’yinish davri, o’zgarmas davri, eskirish, so’nish va yo’qolish 
davrlari) 

Raqobatchilar soni va ularning o’lchami. Tarmoqda ko’plab mayda 
yoki bir necha yirik kompaniyalar yetakchimi? 

Xaridorlar soni va ularning nisbiy taqsimoti. 

Integrasiya oldinga yoki orqaga rivojlanishi an’anasi mavjudligi. 

Tarmoqqa kirish va undan chiqish yengilligi. 

Texnologik o’zgarishlar tezligi. 

Mahsulotning yuqori yoki past individuallashganligi yoki 
standartligi. 

Kompaniya o’z xarajatlarida, ishlab chiqarishda, transportirovkada, 
marketingda va reklamada masshtab ko’lami samaradorligidan 
foydalanishi mumkinmi? 

Tarmoqda 
mahsulot 
ishlab 
chiqarish 
oshib 
borgan 
sari 
mahsulotning tannarxi pasayishi an’anasi mavjudmi? 

Tarmoqda kapitalga ehtiyoj darajasi qanday? 

Tarmoqqa yuqori yoki past foyda olish xosmi?