Salimjon buriyev, dildora maxkamova, vafabay sherimbetov ekologiya va atrof muhit muhofazasi



Download 3,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/189
Sana23.01.2022
Hajmi3,33 Mb.
#403574
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   189
Bog'liq
ekologiya

r = v - d  
bu  erda,  populyatsiyadagi  bir  vaqtning  o‘zida  –  v  –  tug‘ilgan,  d    -  o‘lgan 
organizm soni. 
Grafik  arifmetik  shaklida  eksponenstial  j  –  simon  egri  chiziq  bilan 
ifodalanadi. Logarifm shaklga ega grafik to‘g‘ri chiziq shaklida bo‘lib, uning egilishi 
populyatsiyaning  potentsial  o‘sish  bilan  bog‘liq  bo‘ladi.  Tabiiy  populyatsiyalarda 
eksponenstial  o‘sish  juda  qisqa  vaqt  davomida  kuzatilishi  mumkin.  Bunda 
populyatsiya  umuman  juda  katta  tezlik  bilan  o‘sadi.  Fitoplanktonlarning  yalpi 
ko‘payishi natijasida yuqoridagi o‘sish kuzatiladi. 
Populyatsiyalar dinamikasining ba’zi turlari: 
A. - j - simon eksponenstial o‘sish egri chizig‘i;     B. S - simon logistik egri o‘sish 
chizig‘i. 
M va K - soni o‘zgarishning quyi va yuqori chegaralari. 
 


53 
 
Cheklovchi  tashqi  muhit  sharoitida  ko‘pchilik  tirik  organizmlar  uchun 
populyatsiyalar  sonining  logistik  o‘sishi  xosdir.  1845  yili  Ferxyulst  ko‘rsatib 
berganidek, uning grafik ifodasi S  - simon, ya’ni 

- simon egri chiziqqa nisbatan 
ancha  siniq  ko‘rinishda  bo‘ladi.  Populyatsiyaning  logistik  o‘sishi  dastlab  sekin 
boradi,  keyinchalik  tezlashib  ketadi.  Tashqi  muhit  tayziqi,  ya’ni  noqulay  ta’sir 
etuvchi  omillar  tufayli  tug‘ilishga  nisbatan  nobud  bo‘lish  ortadi.  Natijada 
populyatsiyaning  o‘sishi  pasayadi.  Ma’lum  vaqtdan  so‘ng  barqaror  muvozanat 
qaror  topdi.  Populyatsiyaning zichligi bilan tashqi  muhit resurslari nisbati to‘g‘ri 
kelganda muvozanat kuzatiladi. 
Populyatsiyalarning o‘sishini ikki omil boshqaradi: 
1.  Organizmlarning tug‘ma qobiliyati, ya’ni maksimal tezlik bilan ko‘payishi 
(biopotentsial). 
2.  Muhitning  tayz’iqi,  ya’ni  u  biopotentsial  bilan  amaldagi  o‘sish  tezligi 
o‘rtasidagi  farqda  ko‘rinadi.    Muhitning  tayziqi  -  o‘z  ichiga  tiklanadigan  (suv, 
yorug‘lik,  ozuqa)  va  tiklanmaydigan  (fazo,  uya  qurish  uchun  joy  va  b.)  resurslarni 
oladi.    

Download 3,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   189




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish