Сақлашга қабул қилинадиган доннинг ҳолати

48 
С
2
Н
12
О
6
2С
2
Н
5
ОН + 2СО
2
 + 28,2 ккал (118 кДж) (2) 
Бунда 1 грамм молекула глюкоза нафас олишга сарф бўлиши 
ҳисобига 28,2 ккал (118 кДж) энергия ажралиб чиқади. 
Дон массасининг анаэроб нафас олишга дучор бўлиши ижобий 
натижа бермайди, чунки бу жараѐнда ҳосил бўладиган этил спирти ва 
альдегидлар муртакни ўлдириб, ўсишга мойиллигини барбод қилади. 
Нафас олиш турини нафас олиш коэффициенти орқали аниқлаш 
мумкин. Нафас олиш коэффициенти эса нафас олишда чиқадиган карбонат 
ангидрид газининг нафас олишга сарф бўлаѐтган кислородга нисбати 
билан ўлчанади. Агар бу коэффициент бирга тенг бўлса, кислородли нафас 
олиш кетаѐтганлигидан, агар бирдан кичик бўлса кислородсиз нафас олиш 
кетаѐтганлигидан далолатдир. 
Нафас олиш интенсивлиги доннинг намлиги, ҳарорат ва унинг 
сифатига боғлиқ бўлади. Қуруқ доннинг нафас олиш интенсивлиги унча 
юқори эмас. Қуруқ донларда намлик 14% дан ортиқ бўлмайди. Ўртача 
қуруқликдаги (намлик 14,1-15,5%) донларда эса нафас олиш интенсивлиги 
қуруқ донлардагига нисбатан 1,5-2,0 баробар ортиқ бўлади. Ҳўл донлар 
(намлик 15,5-17%) да эса нафас олиш интенсивлиги ўртача қуруқликдаги 
донларга нисбатан тахминан 4-8 баробар ортиқ бўлади. 
Дон сақланаѐтган хоналарнинг ҳарорати ҳам нафас олиш 
интенсивлигига катта таъсир кўрсатади. 
Омборхонада ҳарорат 0
0
С атрофида бўлганда донларнинг нафас 
олиш интенсивлиги энг кичик бўлади. Дон сақланаѐтган омборхоналарда 
ҳароратнинг кўтарилиши билан донларнинг нафас олиш интенсивлиги ҳам 
ошиб боради. Лекин, бу жараѐн 50-55 
0
С гача ортиб боради, ҳароратнинг 
янада кўтарилиши билан нафас олиш интенсивлиги кескин пасаяди. 
Сифати паст бўлган донларнинг ҳам нафас олиш интенсивлиги жуда 
баланд бўлади. Шу сабабли ҳам бундай донларни сақлаш жуда қийин 
кечади. 

---