Сақлашга қабул қилинадиган доннинг ҳолати

 
 
1–расм. Буғдой донининг 
кўндаланг ва бўйлама 
қирқими: 
1–дон соқолчаси, 
2–мағзнинг крахмалли қисми, 
3–мағз катаклари, 
4–катак деворлари, 
5–мағзнинг алейрон қатлами, 
6–гиалин қатлам, 
7–уруғ қобиғи, 
8–трубасимон қатлам, 
9–бўйлама қатлам, 
10–кўндаланг қатлам, 
11–мева 
қобиғининг 
юқори 
қатлами, 
12–муртак қалқони, 
13–ўсимта, 
14–ўзак, 
15–дон жўякчаси, 
16–ипсимон пигментли доғ, 
17–қобиқ, 
18–муртак.

---

- 38 - 
Навли ун тортишда олинган маҳсулотлар янчишнинг ва саралашнинг 
кўп босқичли жараѐнларида ишлов берилади; 

бунда майда янчилган мағиз унга, 

алейрон қават билан қобиқлар эса кепакка юборилади, 

муртак эса алоҳида маҳсулот сифатида ажратиб олиниши 
мақсадга мувофиқ. 
Ёрма ишлаб чиқаришда қобиқли экин дони аввал қобиғидан 
ажратилади, кейин эса олинган маҳсулотдан тоза мағз ажратилади, қобиқ 
ва алейрон қаватини олиб ташлаш учун қайроқланади. Дондан оддий 
жайдари ун тортишда алоҳида маҳсулотлар ажратилмасдан тўлиқ 
бутунлигича майдаланади. 
Бошоқли ва ѐрмабоп экин донлари кимѐвий таркиби крахмал 
миқдорининг юқорилиги билан тавсифланади. Дуккакли экин уруғлари 
оқсилга, баъзилари эса ѐғга бойдир. 
Ёрмабоп экин донларида клетчатка миқдори кўп бўлади, бу эса гул 
қобиқларнинг мавжудлиги билан тавсифланади. Кимѐвий моддалар 
анатомик қисмлар бўйича тенг тақсимланмаган бўлиб, бу муртак, мағиз ва 
қобиқлар, шунингдек гул қобиқларнинг турли органиқ функциялари билан 
боғлиқдир. 
 
1 – жадвал. Дондаги асосий минерал моддаларнинг миқдори. 
Экин тури 
Оқсил Крахмал Клетчатка 
Ёғлар