САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
КАЙТИШ
Кумрихон опа етмиш ёшдан ошиб колди. У давладан пенсия олади, эпизодик ролларда чикиб
тургани учун театр хдм ойлик тулайди.
Умрининг кирк икки йили шу театр даргохдда кечди. Бир замонлар опа урта буй, тулагина, гажак
куйган кизча эди. Уша кезларда донги Догистонга кетиб, шу киши уйнагани учун хдм театр га
томошабин ёпирилиб келган пайтлар куп булган. Айникса уруш йилларида жуда машхур булиб кетган
эди.
Мана, йиллар утди. Актриса кариди. Ёшлар етишиб чикди. Бир замонлар у уйнаган ролларни
бошкалар уйнай бошлади. Опа энди онда-сонда кампирлар ролида чикади, шунда хдм кампирлар
иштирок этадиган пьеса булса. Бошка вактларда опа одати буйича хдр куни соат унда театрга келади.
Коровулдан тортиб бош режиссёргача олдига бориб сурашади.
Кумрихон опани театринг ёш актёрлари хурмат килишади. Эхтимол, уни хурмат килмайдиганлар
хдм бордир. Лекин театрнинг ёзилмаган конун ва ахлок кодексига биноан опа билан куюк сурашадилар.
Албатта, опага ачиниб карайдиганлар хам йук эмас, лекин улар хдм бу холни билдиришмайди унга.
Бир кун опа уша кенггина залда утирган эди, рупарасида хдр хил мавзуларда чугурлашаётган
артистлар орасида театрнинг ёш режиссёри Ботирхон Зокирхонов пайдо булди-да:
— Х,озир читка булади... Сен, сен, сиз, сиз хдм читальний залга киринглар! — деди.
Опанинг кулоги динг булди. Канака пьесани укишаркан? Унга хдм биронта роль чикиб колармикан?
Ботирхон эшикдан муралади, тагин кимнидир чакирди-да, шошилинч сигарета тутатди ва бурчакда
урнидан туриб, поддан сумкачасини олаётган опага каради:
— Сиз хдм боринг!
Кумрихон аянинг юраги гурс-гурс уриб кетди: мен хдм бораман экан...
У киши жилмайиб, режиссёрга якинлашди. Лекин Ботирхон сигаретани буркситиб, йулакка кирди.
Опа йулак эшигига етганда, режиссёр чап томондаги зинанинг ярмисига чикиб борган эди. Кумрихон
опа хдм алпанг-талпанг йулакка утди. Ён томондаги баланд тошойна олдида тухтаб, ёнверига зимдан
караб олгач, румолини тузатди. Кулогига осилиб тушган оппок соч толаларини румол тагига тикиб,
каддини алланечук ростлади.
Опа пьесалар укиладиган залга кирганида, режиссёр турдаги духоба сирилган тугарак стол бошида
оёкларини чалиштириб утирар, унинг ёнида тепакал ёшгина бир йигит хдм бор эди. «Драматург уша
булса керак», деб уйлади Кумрихон опа ва утиргани жой излади. Стуллар банд эди, опанинг хурмати
учун иккита йигитча урнидан турди. Шунда опа Ботирхоннинг овозини эшитиб колди:
— Опа, буёкка утинг!
Шундай деб у иргиб турди. Пианино ёнида утирган кизга эгилиб шивирлади: «Пастга утинг.
Опанинг кулоги огир, пьесани яхши эшитиши керак». Киз турди. Кумрихон опа келиб, кизга рахмат
айтди. Юраги хдмон гуп-гуп ургани куйи стул га чукди.
Режиссёр урнидан турди:
— Янгипьеса укиймиз. Мана, ёзувчимиз... Бизга яхши пьеса олиб келганлар. Бунинг учун рахмат.
Хуш, сирасини айтганда, бу асар узимизнинг театрда етилган. Диккат билан эшитайлик... Опа, якинрок
утиринг!
Ёш режиссёрнинг Кумрихон опага ортикча эътибор килаётгани узга артистлар назаридан четда
колмади, албатта. Уларнинг аксарияти, «опага роль беради» деб уйлашди.
Одатда режиссёрлар роллар таксимотини сир тутишади.
Пьеса укилди... Унда Улуг Ватан уруши йилларидаги битта узбек оиласида кечган вокеалар хикоя
килинар, эри харбийга кетиб, корахат олган келинчак кайнонасининг кистовларига хам карамай, уйдан
кетмай утирар, окибат — эри кириб келар, ана шу жараёнда кахрмонлар дунёси очилиб колар эди.
Асар Кумрихон опага у кадар янгилик булиб туюлмади.
Унинг узи асардаги кайнонага ухшаб кетар, иттифоко, узининг углидан хам корахат келган эди.
Фарки — Кумрихон опанинг угли урушдан кайтмаган, келини хам ундан изн кутмай кетиб колган эди.
— Хуп, калай энди? Ким гапиради? — деди Ботирхон. — Бемалол. Асар хали яна ишланади.
Маслахатларинг фойдасиз кетмас. Ким сузлайди?
Беш, олтита ёши улуг артистлар уз фикрларини билдиришди Драматург билан режиссёр баъзи
САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
мехнат талаб килмайдигандек эди.
— Ха, болам. Жуда масъулиятли роль, — деди Кумрихон опа.
— Собиржон, роллар тайёрми? Олиб келинг! Менга кулок солинглар! Асарнинг мазмунини айтиб
бераман, яна... Кейин хар битта образда тухталамиз. Биласизлар-а? Иш принципи хар галгидай. Кимки
машгулотга кечикадиган булса, айтилган ишни вактида кила олмаса, хозир айтиб куя колсин. Кейин
жанжаллашиб юришга вактимиз булмайди! Кули дан рол ни олиб куя коламиз!
Актёр зоти борки, куни театрда кечар экан, сахнага чикишни, режиссёр роль беришини истайди!
Театрга борганингизда, биронта хафакон артистни учратиб колсангаз, суриштиринг, унинг дарди
роль устида булади — ё режиссёрдан нолийди, режиссёр узини хушламаслигани айтади, ёки театр
маъмурия-тидан норози, хеч булмаса, уз партнёридан.
Режиссёрнинг сунгги гапидан кейин артистлар хушёр тортишди, кийшикрок утирганлари хам унга
унгланиб юзларига жидлий туе беришди.
— Опа! — Режиссёр асар мазмунини кискача килиб айтиб бергач, тагин Кумрихон опага мурожаат
килди. — Куриб турибсизки, ролингаз огир... а?
Энди Кумрихон опа уз роли хакида гап купайиб кетганиданми, сезиларли хавотирга тушган эди.
Кузларини пирпиратди:
— Ха, ха, болам.
— Унинг мохияти шундаки, опа, — Ботирхон стулдан туриб, пианино кошида нари-бери юра
бошлади, — бунда сиз Улуг Ватан уриши йиллари фронт оркасида колган узбек аёллари сиймосини
яратасиз! Масъулияти шунда... Бунинг устига, сиз хакикий она ва хакикий кайнона сиймосини яратиб
беришингиз керак. Бу асардаги вокеалар сизга таниш булса керак? Уруш йилларини эсланг-чи?
Артистлар дув
Do'stlaringiz bilan baham: