Сайланма. Шукур Холмирзаев. 1-жилд шукур холмирзаев


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд ШУДРИНГ ТУШГАН БЕДАЗОР



Download 5,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet102/124
Sana14.06.2022
Hajmi5,82 Mb.
#668123
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   124
Bog'liq
True

1976


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
ШУДРИНГ ТУШГАН БЕДАЗОР
(Икки инжик хдкида хдкоя)
«Мен ёмон одам булсам кераг-у, буни узим билмасам керак...» Кейинги вактда Икромжоннинг яхши 
куриб айтадиган гапи шу булиб колди. Шу гапни айтса, кунгли аллакандй тасалли топар, турмушдаги 
куп майда-чуйдаларга муносабати узгаларникидан хдрчанд фарк килмасин, «мен шунака эканман-да», 
дегандай кунгли жойига тушиб, ортик эзилмас эди.
Лекин аёли Турсунойга муносабатда... бу хдкматли сузнинг хдм «кули калтаклик» килиб коларди.
Кандай чиройли, беозор дамлари утиб кетди! Турсунойни илк марта каерда, кайси куча, кайси бог да 
кургани эсида йук, бирок шу тугрида уйласа, куз олдида ажиб бир йунгичказор намоён булади. 
Шудринг кутарилмаган намхуш йунгичказор. Нак одамнинг бе-лига уради. Баъзи йунгичкалар оч- 
пушти булиб гуллай бошлаган. Ушандок жойлари айникса баланд ва говлаб кетган. Паст усган жойлари 
хдм бир ажойиб! Унда тук бинафшаранг чучмомалар буй чузиб туради. Бог чучмомалари узи аслида 
баланд усади. Поялари сип-силлик ва ок. Жуда гузал-э! Анави говлаб кетган жойларда хдм шунга 
ухшаш гуллар бор. Аникроги, улар гул эмас, богпиёзнинг бошлари. Туе пиёладек келади. Тук-кизил ё 
жигарранг. Бадбуйлигини айтмаса, улар хдм гузал!
Ха, Турсуной билан илк учрашган дамларини хотирламокчи булса, худди шу манзара куз олдига 
келади Икромжоннинг. Нечук, а? Билмайди. Балки бу манзарани узларининг чорбогида кургандир? Ха, 
уша ерда курган. Шуниси кизикки, бу манзаранинг Турсуной билан сира алокаси йук. Алокаси булса, 
хдётнинг бирон бурчагида сумбатини курсатар эди-ку!
Йук, гап шундаки, Турсуной унинг энг азиз хотиралари, кувнок утган дамлари, орзули ва армонли 
чоглари билан кушилиб, омухта булиб кетган.
Балки Турсунойни у илгаритдан куриб ва аллакачон сезиб юргандир-у, нукул ушандок тулгокли 
дамларида эслагандир? Балки уша йунгичказор жиягида туриб, унинг шу ерда жамол курсатишини 
истаган ё уни шу ерда, деб тасаввур килгандир?
Ким билсин одам юрагини!
Турмушнинг уз изми бор... Бу изм Икромжонни Турсуной билан туташтирди. Турсунойларнинг 
дангиллама х,овлисига Икромжоннинг ёлгиз онаси киз сураб борди. Кизнинг отаси «фарзанди»га хдвола 
килганини айтди. Фарзанд билан ички хонада гаплашиб чиккан Улугой опа табассум килиб
Икромжоннинг онаси кошига келди.
Турсунойлар Кассоб гузаридан, отаси чаласавод, лекин топармон эди. Онаси хат танимас, лекин 
турмушнинг куп сир-асрорига акли етадиган, мулохдзали аёл. Турсуной — ёлгиз киз. Учта шердай 
акаси бор. Савдо сохдсида ишлашади.
Туйнинг харажатини асосан киз тараф кутарди.
Хозир яшаб турганлари кичкина богчани олишда хдм ушалар бош булди. Икромжон туккиз ой 
деганда карздан узилди. Онасининг тогдаги Берди чупонга бериб куйган олти бош куйи хдм шу йулда 
кетди. Икромжон гудаклигида рах,матли отаси арик буйига ният килиб эккан уттиз туп терак кесилиб, 
эски ховлининг иморатларини янгилашга ишлатилди. Турмушлари изга тушди.
Улар х,еч нарсадан нолимаса хдм булади. Кунлари эл катори утиб турибди. Оилаларида баъзан 
шундай иноклик, мех,р-мухдббат пайдо буладики, олти йиллик эр-хотинни кеча топишган Тох,ир-Зух,ра 
дейсиз.
Лекин, баъзан...
Икромжон шундай «баъзан» пайтларда ширин утган дамлари, Турсуной билан кабутарлар каби 
гудиллашиб гаплашганлари, пикир-пикир кулишганлари ва ширин-ширин хаёл суриб ётганларини 
эслаш билан кунглига таскин беради.
Ушандок дамлар!
— Йук-йук, мен сизни х,еч качон севган эмасман! — дейди Турсуной. — Узингиз шилкимлик килиб 
олдингиз мени... У ёкка утсам хдм — тикиласиз, буёкка утсам хдм — тикиласиз! Кузингиз билан еб 
куйдингиз-ку?.. Нима? Кошки жимгина тикилиб юрган булсангиз? Волибол майдончасида Туракулни 
урган ким? Тонинг-а!.. Бекор гап. Мен учун урдингиз. «Уина», деб узи чикиб турди, бечора. Айби шу. 
Сиз булса, келган тупни сеткадан оширмай, уни «тушит» киласиз!
— Хадеб бечора деяверманг. Рах,мингиз келяпти чоги, — тунгиллайди Икромжон.


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
— Рахмим келса, нима киласиз?
— Оббо! Келинг, яхши-яхши гаплардан гаплашайлик... Кеча лесхозда коровулни хдйдашди!
— Яна лесхоз!
— Йу, узи каллоб экан-да, соколинг тукилгур! Куёнчилик фермаси ташкил этганмиз-ку. Шундан ун 
битта куённи йук килган экан. Узимиз хдм сони камайиб кетаётганини сезар эдик. Лекин, улгур чол, «ер 
остига ин казиб кириб кетган, чикканида келинглар, шу соколим билан ёлгон гапираманми», дер эди. 
Директор катик ичгани капасига кириб копти. Бурчакдан кадини тортса, оркасида бир бухча бормиш. 
Яхшиямки, четидан биртерининг сийроги чикиб турган экан. Очиб карапти. Ун битта тери! Узимизнинг 
куёнларнинг териси... Хдйдаб юборди.
Икромжон кишлок хужалик техникумини битирган, урмон хужалигида ёрдамчи инженер булиб 
ишлайди. Иши ёмонмас. Вазифасини виждонан адо этади. Битта кусури — маоши кам. Кишлок 
хужалиги сохдсида ишлаётган ёрдамчи агрономларникидан анча кам. Юз сумнинг нари-берисида. 
Лекин табиат мухофазаси, урмон хужаликлари тугрисида куп яхши карорлар чикди. Шояд уларнинг 
маоши хдм ошиб колса. Умуман, уРмон хужалигининг ишчилари кам маош олади. Курилишда 
ишлайдиганларникидан икки-уч баравар оз. Шунинг учун урмон хужалигида ишчи «чидамайди». 
Бурнидан ошик гап булса, курилишга кетиб колади. Гишт териб, цемент кориб хам ойига уч юз сум 
топади.
Икромжон эса... бу ердан кетишни акдига сигдиролмайди. Унга уртоклари бир неча марта: 
«Совхозга ут, ишлаб чикаришнинг бошида буласан. Уйингга бир коп пиёз, бир коп картошка бепул 
келсаям харна-да», дейишди. Икромжон кизариб кетиб: «Рахмат. Мени узимга куйинглар», — деди.
У каердадир эшитгани шу хикматни махкам ушлаган: «Киши овкат ейиш учун яшамайди, яшаш 
учун овкат ейди».
Икромжонни бу фикридан кайтариш хам мушкул.
Эр-хотиннинг сухбати давом этади.
— Турсуной, Галакутонда зира пишипти!
— Зира пишипти... Пишипти демай, шу топилмагурдан бир кило-ярим кило олиб келинг! 
Зигирчасини йигирма тийинга оламан бозор дан!
— Йук, ярим кило деманг-у, юз грамм-эллик грамм... Шошманг! Келаси бозор чиксак-чи, уша ёкка? 
Ана, эшак бор! Минасиз! Мен ёнингизда пиёда... А? Хуп денг!
— Уф, сиз халиям ёш боласиз! Мен эшак миниб юрар эмишман! Гапларини каранг!
— Хд, минмаганмисиз?
— Минган булсам, вактида мингандирман.
— Биласизми, нима...
— Билмайман!
Лекин Икромжон шундай дамларда, яъни шу сух-батлардан кейин хотини кунглидан кечган уйларни 
билар, хис килар эди. Хар гал Турсуной Икромжоннинг шу каби хар гапига терс жавоб берса-да, кейин 
хаёл-чан булиб колар, не бир интилиш билан гохо унинг пинжига тикилар ва ораларида уша 
сухбатларнинг тамом акси булар эди.
Энди Турсуной кизчалигида уртанча акаси билан пилла куртига деб мингбош ургани чикканларини 
эслар, аллакимнинг нортуяси кутургани, огзидан оппок купикли халта кулдираб тушгани, сунг уни яна 
кандай килиб лик-лик ютганини хотирлаб кулар эди... Сунг турмуш курганларининг иккинчи 
йилимиди, Икромжон уни эшакка мингаштириб токка, Берди чупоннинг овулига олиб борганини 
эринмай кайтадан хикоя килар, ушанда еган курутларини яна татиб кураётгандек тамшанар ва окибат 
орада иноклик карор топар эди.
— Адаси, сизни... Сиз сал кеч колсангиз, узимни куйишга жой тополмай коламан, ишонинг! Эркалик 
киламан-да! Аёл кишига ёкади бу! — Яна давом этарди: — Онангизга хуп деганимни билмай 
колганман... Кизик! Сизни качон яхши курганман, билсам худо урсин! Ишонинг... Менга сизнинг 
зирангиз хам, катта маош олишингиз хам керак эмас! Ишонинг...
Турсуной шу гапларни айтар экан, Икромжон унинг сузларига шак-шубхасиз ишонар, илло 
ишонмасликка зарра асоси йук эди.
Агар Турсуной Икромжонни севмаганида, агар узига тук, бели бакувват оилада эсини таниган киз 
турмушнинг мана шу жихатларига кизиккан булганида ёлгиз онаси билан бир нав кун курадиган


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
йигитга дафъатан «хуп» дермиди!
Турсуной хдм Икромжонни ундан кам севмас эди!
Дархакикат, баъзида улар, айникса уша — хотирага айланиб бораётган вактларни эслаганда 
бамисоли энди топишган Тохир-Зухра эдил ар.
Кейинчалик... Турсунойдаги кайсарлик, чурткесарлик кучайгандан-кучайиб борди. Икромжон эса 
унга сари паст тушар, эзилар, уйларга чумар эди.
Нихоят, оилада буладиган танкисчилик хам уртага тушадиган буп колди. Турсуной ушанда 
«тузукрок йигитга чикмаганини» бир-икки марта армон билан айтди. Икромжон тамом булди...
Лекин, ажабо, баъзида Турсуной тагин узлигига — уша Турсунойга айланар, шунда Икромжон 
хурсанд булиб кетар, орадан хеч нарса утмагандек бир вазият вужудга келар эди.
Лекин бу вазият вактинчалик эсган куклам шамолига ухшар эди. Кетидан киш захрини олиб 
изгирин, гохо оламни остин-устун кил гул и к довул кузгалар эди.
Икромжон хотинидан юрак олдириб колди... Аммо у шу хилда колавермади. Эркак одам бундай 
пайтларда уз хамжинсларига интилиб, улардан тасалли топгиси келар эди. Хдсратини факат «уз 
кавми»га айтар экан. Сухбатни тинглайдигандаям тинглайдиган бор. Бир гал ишдан кайтаётиб юраги 
уз-узидан гуп-гуп ура бошлади. Урмон хужалиги йулагида ям-яшил булиб турган карагайлардан учтаси 
куриб колган экан. Бухгалтернинг хотини туккан магзава шу карагайлар остига сингар экан. Шунинг 
машмашаси билан кеч чиккан эди... Сомсахона олдидан утаётиб синфдош уртокларидан Шоди чутирни 
куриб колди. У шофёр, шахарда яшар эди. Икромжон тухтади. Шоди туриб, йул буйига чикди. Улар 
кучоклашиб куришишди. Сунг Шоди унинг култигидан олиб, утирган столи ёнига бошлади. Икромжон, 
«беш минутдан кейин тураман!» деб, утирди... Беш минут ун минутга чузилди.
Икромжон ичмасди эмас, ичиб турар эди. Лекин: «Уйга вактли бориш керак... Турсуной кутиб 
колмасин? Эртага иш... Кузим кизариб борсам одамларга кандай карайман?» — деб меъёрида ичарди.
Шу куни нима жин урди уни, канча утирганини хам билмай колди, канча ичганини хам, урнидан 
турса, довдираб кетяпти.
«Булди! Балога колдим!» — дея каловланиб йулга тушди. Йул ни киска килиш учун жинкучага 
кирди. Куча ункир-чункир, куп жойларига сув тошган экан. Тийганиб йикилди. Уст-боши шалаббо 
булди... Кейин деворга суяниб, йудла давом этди. Пахсадеворга тирсаги ва бикини суйкалиб борар эди.
— Вой, нима булди? Ким урди? — Айвонга чиккан Турсуной куккисдан йиглагудек булиб, пастга 
тушди. — Вой, шурим! Энди нима киламан? Хой, болалар, буёкка чикинглар!.. — Турсуной эрининг 
ёкасидан ушлаб юзига тикилди-ю, бурни жийрилиб, афти буришиб, бирдан тисланди. — Мает! — деди 
йигламсираб. — Пиёниста бупти! Шуниси кам эди... Вой-до-од, каерга борай? — У яна отилиб эрининг 
олдига борди. — Пулни каердан топдинг? — У сенлади ва сенлаб давом килди: — Айт деяпман!.. Хали 
узингни оппок килиб курсатарсан, хали давлатнинг одамиман, дейсан! Каердан топдинг пулни?
— Ичиришди, — деди Икромжон. — Кечир...
— Хуп, кечираман! Хозир кечираман! Турсуной болаларни нари-берига суриб, дахлизга кирди.
— Алло! Алло! — деган товуш эшитилди. — Мелисани ол! Мелисадака мелиса-да!
Турсунойдаги узгаришларнинг боиси нимада? Нахотки, мол-пулга хуруж куйиш ёхуд уй-жойим
бировларникидан кам булмасин деб, ёхуд вактида топармонрок йигитга тегмаганидан афсусланиш 
унинг узгаришига сабаб булса?
У кизлигида узига яраша эрка эди. Бундан ташкари, эрига эркалик килиш, унга кандайдир азоб 
бериш хам унга ёкарди: буни уз огзи билан хам айтарди.
Балки унинг тобора баджахл ва шафкатсиз булиб бораётганига шу хол сабабдир?
Бир нарса дейиш кийин.
Балки буларнинг хаммаси кушилгандир?
Аммо... Турсуной эрини хамон севади! Уша галати «куз бойлагич» севгиси билан севади! Бирок 
йиллар — ёш хам уз таъсирини утказганми, энди унинг кошида куп хам ёкимли хаёлларга 
толавермайди. Икромжоннинг калбига малхам булгуси азиз хотираларни хикоя килмайди.
Хикоя килмайди?.. Ичида хикоя килади.
Орадан ярим соат вакт утар-утмас Икромжоннинг мактабдоши, уз махаллаларида участкавой, 
гирдигум, бакувват Кдюм кириб келди. Гудайиб ва йуталиб, атрофга каради. Пастга тушган Турсуной 
юм-юм йиглаб, хасрат килди:


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
— Бундай одати йук эди... Буни йулдан кайтаринглар, жон ака! Пиёниста буп колса нима киламан? 
Элу юрт, отам, акаларим юзига кандай карайман... Узинг пиширган ош, дейишмайдими улар? 
Шургинам курсин!.. Жон ака, куркиб кетяпман. Мастларнинг кимлиги узингизга маълум-ку!..
Икромжон айвон пастидаги супада гужанак булиб ётар, буларнинг гап-сузлари зурга кулогига кирар, 
аммо бошини кутарай деса, еру осмон айланар, гапирай деса, тили айланмас эди.
Шу аснода бир-икки марта урнидан иргиб тургиси, нимадир кутилмаган ишлар килгиси келиб кетди.
— Тур урнингдан, Икром!
— Олиб кетасизми? — Турсуной кутилмаганда куркиб суради. — Кдмайсизми?
— Хечкиси йук, — Турсунойга кузини кисдк Каюм участкавой. — Бир кеча ётса, эси жойига 
тушади... Хавотир олманг, келин! Бу кеча узим навбатчиман!
У Икромжонни суяб тургазиб, култигига кирди. Сунг липиллатиб кутариб кетди. Иулакнинг 
ярмисига етганда Турсуной халлослаб етиб борди.
— Жон ака, шу ерда бир-икки огиз гапириб куя колинг.
— Келин! — Турсунойга журттага жахди чиккандек маъноли тикилди у. — Менга ишонмайсизми?
...Турсуной шу кеча йиглаб-йиглаб ётди. Мелиса чакиргани учун узини каргади. «Вахдмачи булмай
улай, эркак одам ичади-да! — деди. — Бу гап бировларнинг кулогига етса, нима деган одам буламан! 
Эрини каматган... Кошки мени урган булса! Беозоргина, «кечир» деди... Боёкиш... Шундай майин, 
мумингина... Менинг хархашаларимга чидаб келяпти. Икки дунёда бундай эркак топилмайди... Узим 
айбдорман... Уйдаги сирни кучага чикарган хотин хотинми?»
Шундан кейин у упкасини босиб олди... Кейин ширин хаёлларга толди. Нима учундир дафъатан 
ёдига Икромжоннинг энг дилкаш утиришларда хикоя киладиган манзараси тушди. «Йунгичказор... 
Шудринги кутарилмаган...»
Икромжон шу тугрида куп гапирган, Турсуной куп марта эшитган, бирок у манзара узидан узоклиги 
учунми, эслаёлмае эди. Хозир ушани эслаганидан анчагача хайрон булиб, нихоят, кузини юмди.
Икромжон... эртаси ишдан вактида чикиб, уйга келди. Турсуной унинг синиккан ранг, ботик 
кузларига разм солиб, ундан гап кутди: «Хозир кечирим сурайди... Хамма гапни айтиб беради!» Лекин 
Икромжон унга кай тил билан гап котсин?
У хдтто хотинининг юзига бокишга хдм ботинолмас эди. Юраги дир-дир титрар, ножуя кадам 
ташлаб юбормаслик учун ута хушёр, айни чогда Турсунойга кузи тушса, у бобиллаб берадигандек эди.
Йук, яхшиси, жим булгани тузук.
Жим, жим, жим... Балки Турсуной Икромнинг «жим»лигини ичдан азоб чекишга йуяр?
Ахир, куриб турибди-ку?!
Аммо-лекин узи ахмоклик килди!
Шармандали иш булди!
Турсуной... ундан гап, узр кута-кута токати ток булиб кетди. Икром костюмини ечиб, эски шимини 
кийиб чикиб, ошхонага кириб кетар экан, Турсуной бакириб колди:

Ху, 
ичадиган йигит! Энди кадамингизни билиб босинг! Хупми?.. Мен узимни оёк ости килдириб 
куймайман! Мана шу уйга ут куяман-у, икки боламни олиб отамникига кетаман... Улар мени бошига 
кутаришади... Ёлгиз кизлариман! Куним утади. Бу ердагидек... утмаса, бундан ёмонрок булиб утар, 
ахир!
Икромжон бошини ушлади. «Дод!» деб юборишига оз колди.
— Хуп, — деди аста бурилиб. — Айб менда, Турсуной.
— Албатта!
— Мени авф этинг.
— Майли... Икки бола хурмати, бу гал кечирдим... Лекин яна шундай булиб келсангиз, мендан 
упкаламанг! Нак ун беш сутка бердираман... Шармандангиз чикади! Ишхонангизга ёзишади... 
Обруйингиз бир пул булади!
Икромжон бош иргади.
«Турсуной хак... Айб менда, — деди нимкоронги утинхонага кириб. — Мен унинг кадрига 
етмаяпман... Уни кафтимда кутариб юрсам арзийди... Ахир, у мени уйлаб шу гапларни айтяпти!»
Турсуной эса, уйга кайтиб кириб, ичида бирам хурсанд булди... Кейин Икромжоннинг мунислик 
билан: «мени авф этинг», деганини уйлаб, томоги бугилди. Йиглаб юбормаслик учун лабларини


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
тишлади.
Сунг... лабида огрик сезиб, бунинг учун хам Икромжонни ичида айбдор санади...
Хафталар, ойлар утди... Турмуш яна эски изига тушди. Баъзан иноклик, мехр-мухаббат, ширин 
сухбат... Баъзан телба-тескари гаплар, хафагарчилик.
Лекин энди Турсунойнинг шевасига Икромжон учун яна бир асос кушилган эди: ичиб келгани!
Икромжон — хамон уша Икромжон. Бирок энди унда анча асабият пайдо булган, гарчи 
Турсунойнинг олдида узини тутиб тура олса-да, ишхонасида гохо булар-булмасга жахли чикиб кетади. 
Директорга хам терс гапириб юборади. Участка бошликлари билан купол гаплашади. Юраги гохо 
шундай бир туликиш сезадики, нималарнидир уриб-янчиб ташлагиси, каёкларгадир, олис-олис тог 
ораларига чопа-чопа кочиб кетгиси келади. Шундай пайтларда аламини ишдан олади. Узига ажратилган 
орик буз отни миниб, тогдаги бодомзор, ёнгокзор ёхуд наъматак майдонларини кургани чикиб кетади.
Гохо хафталаб тогда колиб кетади. Сунг Турсунойга интик-интизор булиб, уни узок ёлгиз колдириб 
кетгани учун узини сукиб, хотинидан минг-минг узр сурашга шайланиб, кайтиб келади.
Турсуной айвонга чикади... Ичида эрини согинган! Уни сог-омон куриб, боши осмонга етади. 
Тунлар курган ёмон тушларини унутади. «Узингга шукур!» — дейди. Аммо тилида:
— Ха, мунча копкетдингиз? Биттасини топдингизми дейман? Тог кизлари чиройли булади деб 
эшитаман... Яшанг! Болаларингиз хам эсингизга келмайди-я! Койилман... Хуп эркак чикдингиз-а, 
умрингиз узок булсин!
Икромжоннинг тарвузи култигидан тушади. Унинг хамма гапларини асосли деб тан олади ичида. Ва 
ортик жаврамасин учун гапни киска килади:
— Узр энди... Шундай буп колди, Турсуной.
— Хуп яхши гапни урганиб олгансиз-а?
Икромжон мунислик билан бош иргайди.
Сунг... сунг улар орасида яна иноклик...
Урмон хужалиги ходимлари хам Май байрами намойишига чикишга карор килишди. Икромжон 
ишламасдан бурун хам улар намойишга чикишган, бирок шунчаки узлари... гуё сафни тулдириш, 
райком, ижрокум рахбарларига куриниш бериш учун ёки шунчаки вактичоглик учун... Бу гал 
узларининг махсулотлари билан чикишга келишишди. Яъни таги билан купориб олинган бир туп 
арчани кузовининг канотлари туширилган машинага утказиб куйилади. Унинг ёнида тагин наъматак 
нихоллари ва турли кучатлар хам булади. Машина кабинаси айни урмон хужалигида етишган 
атиргуллар билан безатилади... Бу тугрида райкомнинг ташвикот-таргибот булими мудири урток 
Окбоевга хабар берилган эди, у киши жуда маъкуллади, хатто табриклади.
Икромжон Турсунойга: «Бораману келаман! Кейин бирга чикамиз», деб сахарлаб урмон хужалигига 
жунади. Хужаликнинг идораси, жумладан, боги хам районнинг четида. Икромжон етиб боргунча ярим 
соатча вакт кетди. Кдраса, машинага ортилаётган арча — тог арчаси! Паккос кесиб келинган... Бир 
хисобда тог арчасини илдизи билан купориб олиш хам узи мумкин эмас, илдизи чукур кетади ва узга 
арчалар томирига туташ булади. Умуман, тог арчаларининг деярли хаммасининг илдизи бир деса 
булади.
Икром лов этиб олов олди. Директории топиб:
— Сизнинг фармойишингизми бу? — деди. — Ана, богда канча арча бор!.. Буни нима киламиз 
намойишдан кейин? Утин килиб ёкамизми? Бултур янги йилга деб богчанинг одамлари суроксиз арча 
кесгани учун узингиз нима гаплар килиб эдингиз? Хайф-э! Ана, уриси арчадан олсак, кайтиб келтириб 
тагин утказиб куярдик!..
Директор Бобокулов унга дунг пешанаси тагидан вазмин караб турарди.
— Хуп. Шунга шунчами! — деди. — Корабой ака бизга яхшилик киламан деб шу арчани кесипти.
— Хушомадга денг!
— Жуда жиззаки буп боряпсиз, укам... Эркак одам огир булади расми.
— Э, мен огир булмадим.
— Хуп, шундай улугаям кунда... а? Бечора кесган экан. Кечаси билан йул юриб, хали етказиб келди... 
Куйинг, иним, кейин гаплашамиз.
Икромжон, дархакикат, шундай шодиёна кунда бундай кизишгани, ха демаса, бировларнинг дилини 
кора килиши мумкинлиги, демак, жилла булса-да, нохаклигини сезиб турарди-ю, лекин узини


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
босолмасди. Тунгиллай-тунгиллай чикди. Кейин ёгоч кути топтириб, арчани утказдирди. Киши 
билмайдиган килиб, атрофига тупрок уйдирди. Бу иш тагин узига ёкмай, узини кузбуямачи каби хис 
этиб, намойишга хотини билан етиб боришини айтиб, йулга тушди. Келгунча яна вакт утди. Келса... 
дарвоза кулфлог!
«Э, бор-э!» — деб кучага чикиб кетди. Одам гавжум. Икромжоннинг ховри босилди. Кейин хотин- 
кизлар орасига куз солиб, Турсунойни излай бошлади. Тополмади. Бу орада колоннага урмон хужалик 
ходимлари хдм довдаскаги билан келиб кушилди. Икромжон улар сафида катта куча буйлаб 
Пойгашбоши адирига йул олди.
Тумонат одам!.. Осмон тиник. Салкин. Оёк остида бахмалдек ажрик.
Бу ердаям кайси жойда аёллар туп булса, Икром-жон уларга куз солиб юрди.
Турсуной... У хам шу ерда эди. Уч-турт марта Ик-ромжонга куринарли жойга чикди. Бахтга карши, 
Икромжон уни курмади. Сунг Турсуной унга разм солиб, эрининг нукул аёлларга тикилаётганини 
пайкади. Беихтиёр у узини излаётганини билди. Билди-ю, зардаси кайнаб кетди. «Ким билади эркак 
зотининг кунглини!»
Икромжон намойишдан кейин хориб ва тагин Турсуной билан учрашганда ундан ran эшитишни 
кутиб, уйига борди. Хдкикатан хам Турсуной тишини кайраб турган эди.
Олди эрини! Олди!
Икромжон:
— Булди. Булди-и-и! — деб кучага чикиб кетди.
Тугри ресторанга кириб борди... Кимлар йук бу кунда ресторанда? Кимлар улфатга илхак эмас? 
Икромжонни ёнига таклиф этмайдиган йигит борми?
«Байрам! Май! Бугун хамма нарса кечирарли!.. Уина, кул! Шу бугун хомуш булма! Гамни 
йигиштир! Уйлама хеч нарсани... Оламнинг ишлари качон битиб эди-ки!..»
Ичиб урганмаган одам куп ичмасин экан.
Икромжон... дарвозага суянганини ва «ёмон булди!» деганини билади. Сунг кандайдир саёк итни 
силади чоги. Сунг кузига айвон шифтида осилиб турган лампочка куринди... Эсида... Турсуной 
нималардир деди...
Бошка хеч нарсани эслолмайди! Уб-бу, ёмон булди-ку! Кимларни сукди? Кимни хафа килди? 
Турсунойни яна... Вой-вой!.. Айб узида! Кеча нега ховлидан чикиб кетди? Нега Турсунойга утган гап- 
сузларни ётиги билан тушунтирмади-я? Буларди-ку! Иук, урмон хужалигида... директорнинг 
кабинетида телефон бор эди-ку, уйига телефон килса, олам гулистон эди.
Улуг айём кунида-я!..
Икромжон коп-коронги камерада туриб утириб, шу тарзда уйлар, бир ёкдан боши зиркираб огрир, 
ую бош огрикка чидолмай, узини осиб куйиш даражасида эди.
Шунда каттик чанкаганини сезди. Сув! Сув кани? Нега сув йук? Э! Икромжон мелисахонада-ку? 
Кдмокда-ку?!. Ким уни олиб келди? Кдюмми?
«Э, Икром, одам булмадинг-булмадинг-да!.. Сенга иш хам хайф, хотин хам!
Болаларинг... Ана, болам бор демайсан! Кайси куни Турсуной рост айтди: «Болангиз хам эсингизга 
келмайди!» деб... Сен ота номига иснод келтирасан!»
Икромжон туриб, пайпаслаб эшикни топди. Шунда баданига совук, зах утиб кетганини сезди. Энди 
бирдан тиши такиллаб, эшикни кока бошлади.
Бирпасдан кейин нак эшик ортида диван гижирлади. Биров томок кирди. Сунг эшикка калит 
солинди. Эшик очилди.
Каюм! Кузлари шишиб турибди. Уям ухлаган экан.
— Э, Икром булмай кет! — деди участкавой тунгиллаб. — Сувсадингми?
— Хд. Чиксам майлими?
— Чик. — Каюм камерага куз солиб, изига кайтди. — Ерда ётибсан. Сенга курпача солиб берган 
эдим... Э, куриб кет! Сигса ичгин-да!.. Узинг туппа-тузук йигитсан!.. Э! Хдмрохинг карга булса, еганинг 
ахлат булади...
— Узим ичдим, — деди Икромжон.
Хонанинг ярмиси то эшиккача ёгоч тусик билан тусилган, унинг ортида, стодда лампа ёниб турар 
эди. Уша ёкка утган Каюм алюмин кружкада сув келтириб тутди. Икромжон ютокиб ича бошлади. Сув


САЙЛАНМА. Шукур Холмирзаев. 1-жилд
муздек! Лекин ичган сари ичгинг келар эди. Нихоят, тагин сувсаб колса ичадигандек кружкада колган 
сувни тукмай ва уни Каюмга кайтармай, йулакдаги диванни курсатди.
— Утирсам...
— Утир, утир.
Икромжоннинг хамон боши огриб турар, юраги-да ола-туфон, лекин вужудида галати бир 
гайритабиий шижоат пайдо булган эди. Бу уша... каёккадир бош олиб чикиб кетишга ундовчи 
туйгунинг янгитдан жумбиши эдики, бунда мазкур дамдаги холати, пушмони, уяти ва узига нисбатан 
газаб-нафрати хдм бор эди.
— Кеча нима килиб куйдим? Кдюм ака, айтинг!.. Ножуя иш килган булсам, жавоб бераман... Худо 
хдкки, тайёрман! — Шунда дераза токчасида турган телефон жиринглади. Каюм телефонии олди. 
Икромжон тунгиллаб жимиди. — Очигини айтсангиз...
Каюм ким биландир узок, асабий гаплашди. Сунг коматини ростлаб гимнастёрка куйлаги 
тугмаларини утказди-да, Икромжонга бир муддат энсаси котиб тикилди.
Икромжон... уялди! Ер ёрилсаки, кириб кетса! «Э, булди, куп карама, Кдюм! Ундан кура белингдаги 
кайишингни ечиб, ур!..»
— Яна шундай булиб кулимга тушсанг, ёки хотинингни шикоят килганини эшитсам, олти ой 
бердирмагандаям, ун беш кун супуртираман!.. Тур! Жуна! Х,ужжатларинг уйингда! Бор, кузимга 
куринма... Секин чикиб кет, биров билмасин. Э, сени кара-ю... Рангингни кур, кусгинг келади.
Икромжон каловланиб ва у ер-бу ерини кокишга шайланиб, эшик огзига борди. Тапщарига муралаб 
каради. Сунг Кдюмга бокди.
— Рахмат, Каюм ака, — деди. — Лекин нима килганимни... а?
— Нима килганингни хотинингдан сура! — Каюм чимирилиб, трубкани кутарди. Номер терар экан, 
тунгиллади: — Шундай хотинни хафа килиб буладими?.. Сени улгудек яхши курар экан. Урнида бошка 
хотин булса, курардинг кунингни... Бор, кетавер энди! — у аппарат ричагини босди. — Бошогрик 
киламан деб юрма... Пиёнисталикнинг боши — бош огрик килиш!
— Рахмат сизга.
Икромжон кучага чикди. Жимжит. Хдли кушлар хам уйгонмаган. Йул буйидаги дарахтларнинг 
сербуток шохлари орасидан лампочкалар хира нур сочади.
Икромжоннинг кадам товуши олисларга таралиб, кимларнидир безовта килаётгандек булади.
Бир пайт у кучанинг кок 

Download 5,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   124




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish