Safarov, G. R. Tursunova turizm asoslari t oshkent – 2014 I. S. Tuxliyev, R. Hayitboyev, B. Sh. Safarov, G. R. Tursunova

Muhammad Xorazmiy Xorazmda tug‘ilgan va Bag‘dodda vafot etgan. Al- Xorazmiyning asarlarida hammasi bo‘lib, 537 joyning nomi, shaharlar, tog‘lar (203 ta nom), dengizlar va orollarning nomlari, oxirida esa daryolar alohida-alohida yozilgan. Qizil dengiz Hind va Atlantika okeanlari kabi nomlar uchraydi. Shuningdek, Azov dengizi, Nil daryosi havzalariga izoh berilgan. Italiyalik sharhshunos K. Nallino – «Yevropadagi hech bir xalq al-Xorazmiy erishgan yutuqqa erishgan emas va bunday asar yaratishga qobil emas edi» – deb yozgan edi. Al-Xorazmiyning sayohatlari natijasida yaratilgan geografik g‘oyalari bu fanni yangi pog‘onaga ko‘tarib, IX asr boshlarida Sharqda yangi geografiya fanining yaratilishiga olib keldi.
Ahmad Farg‘oniy Farg‘onada tug‘ilgan va dastlabki ilmni shu yerda olib voyaga yetgan. So‘ng o‘sha zamonda Sharqda mashhur bo‘lgan Bag‘doddagi «Bayt ul- hikma» akademiyasida Muhammad al-Xorazmiy bilan ishlash baxtiga muyassar bo‘lgan. Ahmad Farg‘oniy Quyosh va Oy tutilishlarini ham ilmiy jihatdan isbotlab bergan, yulduzlar ilmining sultoni deyilgan Mirzo Ulug‘bekdan besh asr oldin Quyosh va yulduzlarning harakat yo‘nalishlarini, Yer shar shaklida ekanligini va u qutblar deb ataluvchi ikki o‘q atrofida harakatlanishini ham isbotlab bergan.


Nil daryosining Roda orolidagi Ahmad Farg‘oniyga o‘rnatilgan haykal


Oradan 800 yil o‘tgach, Xristofor Kolumb hamda XVI asrda Yer shari bo‘ylab aylanma sayohatni oshirgan Fernando Magellan ham Ahmad Farg‘oniyning Yer shari hajmini hisoblash uchun ishlatgan bir daraja meridian uzunligi haqidagi hisob- kitoblarning naqadar to‘g‘ri ekanligini yozib qoldirgan. Ahmad Farg‘oniy Nil daryosining suvini doimiy o‘lchab turuvchi nilometr asbobini yasagan. Bu asbob bo‘yicha butun Nil daryosi havzasida muvafaqqiyatli dehqonchilik qilingan. Bu asbob bo‘yicha Nil daryosining toshqinli davrlari oldindan ma’lum bo‘lgan.
Misr hukumati vatandoshimiz Ahmad Farg‘oniyning ushbu mamlakat oldidagi xizmatlariga yuksak ehtirom sifatida Nil daryosidagi Roda orolida uning haykalini o‘rnatishga qaror qildi. Ushbu haykal Prezidentimiz Islom Karimovning 2007- yilda Misrga qilgan rasmiy tashrifi chog‘ida tatanali rivishda ochilgan.

Tehronda Abu Rayhon Beruniyga o‘rnatilgan haykal


Abu Rayhon Beruniyning umri doimo sayohat va bir shahardan ikkinchisiga ko‘chib yurib, tadqiqotlar o‘tkazish bilan o‘tgan. Bag‘dodda oy tutilishini isbotlab bergan. Agar Beruniyning butun umri davomida qilgan sayohatlarini sarhisob qilsak, u shimolda Xorazmga, janubda Hindistonga, g‘arbda Kaspiy dengizi sohili va Bag‘dod oralig‘ida sayohat qilgan.

Hamadon shahridagi Ibn Sino maqbarasi
Abu Ali ibn Sino. Ibn Sino hayoti davomida tez-tez sayohat qilgan va ko‘p yurtlarni kezgan. Buxorodan keyin Xorazmda, Turkmanistonda, Eron shaharlarida va Kaspiy dengizi sohillariga sayohat qilgan.
Ibn Sino Kasbiy dengizi bo‘yida, Marv daryosi bo‘ylarida va Qoraqum sahrosini kesib o‘tishda, Eron, Turkmaniston mamlakatlari xududlaridagi sayohatlari davrida dorivor o‘simliklarning o‘sish ariallari, ularning shifobaxshlik xususiyatlarini o‘rganish davomida joylarning geografik xaritalardagi o‘rni, tabiiy iqlim sharoitlari ayniqsa, buloqlar, betakror tabiiy go‘shalar, issiq suvlarning davolash xususiyatlari haqida juda ko‘p ma’lumotlarni o‘z asarlarida qayd etgan.