Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Hazmlanish jarayonlarining boshqarilishi
Oziq 
mahsulotlarning 
hazmlanishi 
m e’da-ichak yo‘llarida 
sintez- lanuvchi gormonga xos moddalar tizimi bilan boshqariladi 
(7.3-jadval).
7.3-jadval
Hazmlanish jarayoni boshqaruvchilari va ularning
xususiyatlari
Boshqaruvchi
Hosil bo'Iish
m i
Ta’sir etish joyi
Ta’siri
Gistamin
M e’da shilliq 
qavati
M e’da shilliq qava- 
tining asosiy va 
qoplovchi hujayra- 
lari
M e’dada HCI va qism an 
pepsinogenning ajralishini 
kuchaytirish
Gastrin
M e'd a shilliq 
qavati
M e’da shilliq 
qava- tining asosiy 
va qop- lovchi 
hujayralari
M e’dada HCI va pepsinogen 
ajralishini kuchaytirish
Enterogastron
0 ‘n ikki 
bannoqli ichak 
shilliq qavati
M e'da shilliq qavati 
hujayralari
M e’dada HCI va pepsinogen 
ajralishini tormozlash
Sekretin
Ingichka ichak 
shilliq qavati
M e’da osti bezi
Pankreasda suv va 
gidrokarbonatlarga boy 
pankreatik shirani ajralishini 
kuchaytirish
Jigar
Jigarda o ‘t hosil b o iish in i 
jadallashtirish
X olesisto- kinin 
- pankreozimin
Ichak shilliq 
qavati
M e’da osti bezi va 
o ‘t pufagi
Fermentga boy pankreatik 
shira ajralishini 
jadallashtirish v a o ‘t pufagini 
qisqartirish
193

---

Xim odenin
Ichak shilliq 
qavati
M e’da osti bezi
M e’da osti bezida oqsillam i 
va ayniqsa ximotripsinogen 
sekretsiyasini kuchaytirish
Enterokinin
Ichak shilliq 
qavati
Ichak shilliq qavati
Ichak bezlari faoliyatini 
kuchaytirish
Villikinin
Ichak shilliq 
qavati
Ichak shilliq qavati 
vorsinkalari
Ichak vorsinkalari larakatini 
kuchaytirish va shu asosda 
ichakda xim us larakatini 
tahninlash
Bulardan gistamin gistidinning dekarboksillanishidan hosil 
boMadi, gastrin, sekretin, xolesistokinin-peptidlardir. Qolganlarining 
kimyoviy tuzilishi aniqlanmagan. Ularning hosil boMishi ovqat va 
uning tarkibiga bog‘liq. M e’daga ovqat tushganda gistamin va gastrin 
sintezlanib, o ‘z navbatida HC1 va pepsinning ajralishiga olib keladi. 
Ximusni o ‘n ikki bannoqli ichakka o ‘tishi m e’da suyuqligi ajralishini 
tormozlovchi enterogastrinning qonga ajralishiga turtki bodadi. 
Ximusni ichakka o ‘tishi sekretin, xolesistokinin-pankreozimin, 
ximodenin, enterokrinin ishlab chiqilishiga sabab bo‘ladi. Bu 
jarayon esa hazmlanish uchun kerak bo‘ladigan pankreatik va ichak 
shirasining ajralishiga olib keladi.