Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

giperxlorgidriya
deyiladi (HC1 oshishi hisobiga). Bu holat ko‘pincha m e’da va o ‘n 
ikki barmoqli ichak yarasi va giperasid gastritda uchraydi. M e’da 
shirasida HC1 kam ayib ketishiga 
gipoxlorgidriya
deyiladi (gipoasid 
gastritda va m e’da rakida kuzatiladi). M e’da shirasida faqat xlorid 
kislotaning boMmasligiga 
axlorgidriya
deb ataladi (m e’da raki 
va anasid gastrit uchraydi), xlorid kislota va pepsin fermentining 
boMmasligi 
axiliya
deb ataladi (atrofik gastritda uchraydi).
K o‘krak yoshidagi bolalaming m e’da shirasida sutni ivitadigan 
rennin fermenti bo'ladi. Rennin kazeindan glikopeptid ajralishini 
katalizlaydi, natij 
ada parakazein hosil bo‘ladi. Parakazein 
Ca2+ionlarini 
bog‘lab olib, erimaydigan 
shaklga aylantiradi. 
M a’lumki, suyuqliklar m e’dada uzoq turmaydi. Sut ivishining 
fiziologik ahamiyati uning oqsillari hazm boiadigan vaqtgacha 
m e’dada ushlab turishdan iboratdir. Katta yoshli odamlar m e’dasida 
rennin bo‘lmaydi. Ularda sut kislotali muhit bilan pepsinning 
birgalikda ta ’sir qilishi natijasida ivib ketadi. M e’dada, pepsin 
ta ’sirida, oqsillardan turli xil kattalikda polipeptidlar va ehtimol, 
uncha ko‘p boMmagan miqdorda erkin aminokislotalar hosil b o ia d i.
M e’da shirasi rangsiz suyuqlik bodib. kuchli kislotali reaksiyaga 
egadir. Odamda sutkasiga 1,5 litr oshqozon shirasi ajralib chiqadi. 
Uning tarkibida suv, oqsillar, fermentlar (pepsin, gastriksin va rennin),
186

---

mutsin, gastrin gormoni, xlorid kislota. kislotali muhit yaratuvchi 
fosfatlar va qator boshqa moddalar mavjuddir (7.2-jadval).