Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

C H ,— С — C O O H + N A D + H S - K o A —+C H j— C O -S K o A + N A D H + H * + C O ,
О
Piruvat
Bu reaksiyani murakkab piruvatdegidrogenaza kompleksi 
( P D K ) katalizlaydi.
Piru vatdegidrogenaza kom pleksi (P D K ), uch tipdagi katalitik 
protom erlardan tashkil topgan, ular uch fermentdan iborat: - pi- 
ruvatdekarboksilaza, E, - digidrolipoiltransatsetilaza va E - di- 
gid rolip oild egid ro g en a za (4.1-jadvaI). Har bir ferm ent turli xil 
protom erlam i o ‘ z ich iga oladi. Uchala fermentning protom erlari 
ko ferm ent bilan mustahkam bogMangan.
4.1-jadval
Sut em izuvchilarning niruvatc eeidropenaza
vompleksi
Ferment
Belgi
Monomerlar
soni
Koferment
Vitamin
Piruvat-
dekarboksilaza
E.
120 (30 
tetramer)
Tiamindifosfat
(T D F )
• 4
Digidrolipoil­
transatsetilaza
E,
180 
(60 trimer)
Lipoamid, HS- 
K o A
Lipoat kislotasi, 
Pantoten 
kislotasi (B $)
Digidrolipoil-
degidrogenaza
E,
3
12 (6 dimer)
F A D , N A D +
B „
PP
N A D +v a H S -K o A k o fe rm e n tla ri kom pleks tarkibigafaqatreaksiya 
vaqtida kirib jarayon tugaganda oxirgi mahsulotlar - atsetil K o A
va N A D H + sifatida ajralib chiqadi. K om p lek s tarkibiga kiradigan 
ferm entlar shunday joylashganki, bu ularga kom pleksning bir 
necha yerida kechadigan o ‘ xshash reaksiyalam i bir vaqtning o ‘ zida 
o lib borishni ta’ m inlaydi. Oraliq m etabolitlar bir fa ol markazdan 
ikkinchisiga k o ‘ chir¡ladi, bu esa ferm ent kom pleksining faoliyatini 
imkon qadar samaraii qiladi. K om p lek s tarkibiga P D K kinazasi va 
fosfatazasi kabi boshqaruvchi protom erlar ham kiradi.
66

---

Piruvatdegidrogenaza kom pleksiga kiruvchi har bir lerment 
m a’ lum bir reaksiyani katalizlaydi (4.2-rasm ):
I 
- Ej-piruvatdekarboksilaza piruvatni dekarboksillanishini 
katalizlaydi va С,— fragmentni T D F g a o ‘ tkazib, gidroksietilning 
hosil boMishini katalizlaydi;
II 
- 
E2-digidrolipoiltransatsetilaza 
gidroksietil 
g ‘ ruhning 
oksidla- nishini va lipoat kislotani am idiga С,- fragm entining 
o ‘ tishini kata- lizlaydi;
III 
— atsetillangan transatsetilaza H S - K o A bilan ta sirlashib 
lipoam idning qaytirilgan shakli va a tsetil-K oA n i hosil qiladi;
IV - transatsetilazaning qaytarilgan shakli tarkibida F A D tutgan 
digid rolipoildegidrogen aza (E j tomonidan degidrogenlanadi.
V
- E, tarkibidagi F A D H , N A D ’ ta’ sirida degidrogenlanadi.
Vй 
i
 ,
f a u h
A V
ПС—Cll 
5
{
СО * Л- 
L - ----М Ч 1
l " " NAIM W t
•' 
s 
i
......... A * As. 
«
)  
IJckinm tashiji
U )( ) I I / \ i ; /
HI 
, 
lashbh Annin
Cj
’* 0
 
( Т Д Ф Н )
Д л к * 
У
 
- N
i l
. Cll, 
()= t - s
Sit 
I
!S-KoA 
Cfy-C-S-KoA
--------
%a£fBsi
’
Aselíl-KoA
4.2-rasm.