Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

333

---

13-BOB
QALQONSIMON BEZ GORM ONLARI
13 .1. Qalqonsimon bez gorm onlarining tuzilishi va sintezi
Qalqonsimon bez yodtironinlami — tiroksin (tetrayodtironin, T ) 
va triyodtironin (T,) ni sintezlaydi va sekretsiya qiladi. Yodtironinlar 
tirozinning yod bilan birikkan hosilasidir (13.1-rasm).
Yodtironinlar sintezida tireoglobulin oqsili ishtirok etadi, u yod 
bilan birikib yodtireoglobulinga aylanadi. Tireoglobulin molekulasi- 
dagi ayrim tirozin qoldiqlariga maxsus fermentlar ishtirokida yod 
biriktiriladi. Bunda tirozin qoldiqlari mono- va diyodtirozinlarga 
aylanadi. Keyin ikki yodtirozinning kondensatsiyalanishi natijasida 
oqsilning peptid zanjiriga kiruvchi yodtironin hosil bo‘ ladi (13.2- 
rasm). A gar ikki yodlangan tirozin qoldiqlaridan biri monoyodtirozin 
bo‘ lsa, triyodtironin hosil boMadi.
Yodtireoglobulin — m olekulyar massasi 660000 D bo‘ lgan, 
glikoprotein, 0,5 - 1 % yod saqlaydi.
Tireoglobulinlar sintezi qalqonsimon bezning kubsimon epiteliy 
hujayralarida sodir b o iad i. Bu hujayralar bir qavat bodib joylashib 
follikulalar hosil qiladi, bu follikulalar bo‘ sh lig‘iga esa tireoglobulin 
sekretsiya qilinadi hamda u yerda yodlanadi. Follikulalar kolloid
OH
OH
H3N - CH - COOH
tiroksin
(3,5,3',5'-tetrayodtironin)
triiodtironin
(3,5,3'-triyodtironin)
13.1-rasm.
Yodtironinlarning tuzilishi
334

---

deb nomlanuvchi gomogen gel bilan toTgan, uning asosiy tarkibiy 
qismi qalqonsimon bez gormonlarining zaxira shakli bodgan 
yodtireoglobulindir.
Kolloid
, 
?
 
ikondensatsiyj
/ © ■ ° H PN