Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Ichakda aminokislotalarning so‘rilishi. 
Oqsil gidrolizining 
mah- sulotlari oshqozon-ichak y o ‘lidan asosan erkin aminokislotalar 
ko‘- rinishida so‘riladi. Aminokislotalar so‘rilishi maxsus transport 
tizim- lari ishtirokida kechadi. Bu jarayon faol transport bo‘lib N a+ 
gradiyenti bo‘lishini talab qiladi va Na,K-ATF-aza ishtirokida o ‘tadi. 
Amino- kislotalami tashish uchun taxminan 5 spesifik transporterlar 
mavjud:
neytral alifatik aminokislotalar uchun; 
siklik aminokislotalar uchun; 
asosiy aminokislotalar uchun; 
kislotali aminokislotalar uchun; 
iminokislotalar (prolin va oksiprolin) uchun.
Bunda aminokislota N a’ bilan birikkan holda ichak epiteliysi 
membranasidan o ‘tadi (simport yo ‘li), Na+esa hujayradan ATF-aza 
yordamida chiqarilib yuboriladi (7.4-rasm).
191

---

Ammokislola 
Ingichka ichak
Na’
• 
' \ 
$ 
" 1 p iyi>Jokafc¿a ,
Aminokislota
Ichak epitelcysi
Na* K-ATcD - aza
Aminokislota
Qopqa vena
7.4-rasm. Ichak bo‘shIig‘idan enterotsitlarga
am inokislotalarning o ‘tkazilishi
Aminokislotalami ikkinchi tashish usuli y-glutamiltransferaza 
fermenti ishtirokida kechadi. Glutation uning kofermenti hisoblanadi. 
Birinchi bosqichda glutationning y-glutamil qoldig‘i tashilayotgan 
am inokislotaga birikadi, hosil bo‘lgan dipeptid esa hujayra ichiga 
o ‘tadi. Ikkinchi bosqichda dipeptiddan erkin aminokislotaning 
ajralishi kuzatiladi, glutation esa resintezlanadi (7.5-rasm).
Aminokislota 
Y-Ch»tan«í'i*ans,'-‘raza
llujayra
mcmhraiiasi
y - (ilulamil
Aminokislota
y-Glutamil-SisK"’
' Gl!»iamat
Ammokislola
7.5~rasm.
Aminok*sJotalar tashilishining glutation tizimi
192

---

Ichakdajuda ozm iqdordadipeptidlarvagidrolizlanm agan oqsillami 
pinotsitoz bilan so‘rilishi kuzatiladi va hujayra lizosomalari ta’sirida 
gidr°lizlanadi. Chaqaloqlarda proteolitik fermentlar faolligining 
sustligi va ichak shilliq qavatining o ‘tkazuvchanligining yuqoriligi 
nativ oqsillami so‘rilishi va shuning natijasida organizmning 
sezuvchanligini oshishi kuzatiladi. Bu esa ovqat allergiyasining 
kelib chiqishiga sabab b oiad i.