Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari

Yaltiratish 

moy  bilan  aralashtirilgan 

mayda 

donali  abraziv  kukuni  surilgan  yumshoq 

doira yordamida sirtga toza ishlov berish jarayonidir. 

YAltiratish  doirasi  uchun  material  sifatida  kigiz,  yupqa  namat  va  teri  xizmat  qiladi. 

Abraziv  asbobning  yangi  ko‘rimmshi  sifatida 

grafit 

to‘ldirgichli  yaltiratish  doirasi  xizmag 

qiladi. 

Bunday doiralarning qo‘llanmlishi qo‘yidagilarga imkon yaratadi: 

a) detallarda g‘adir-budirligi bo‘picha 

yuqori 

sifatli silliq sirtlarni olishga; 

b) kam  samara 

beruvchi, 

unumdorligi  past  bo‘lgan  yaltiratishning  dastaki  usullarini 

va asboblarini yo‘qotishga; 

v)  ish  unumdorligini  6-8  marta  oshirishga.  Yaltiratish  doiralari  tarkibiga  asosan  tabiiy 

korund, bakelitli bog‘lagich va to‘ldirgich sifatida qalam grafiti kiradi. 

Yaltiratish  usulining  rivojlanishi  natijasida  yaltiratish  doirasi  o‘rniga  abraziv  tasmali 

yaltiratgichdar  qo’llanila  boshladi.  Bu  tasmalar  yupqa  qavatli  abraziv  mayda  donalardan 

tayyorlanadi  yoki  ularni  abraziv  pastalar

 

bilan  qoplanadi.  Zoldirli  podshipnik  halqalarining 

povlarini  yaltiratishda  tasmalarni  ba’zida  abraziv  pasta

 

qoplangan  to‘qimachilik  ipi  bilan 

almashtriladi. 

YAltiratish  orqali  geometrik  shakl  xatoliklarini  hamda  oldingi  operatsiyada  olingan 

yoki  oldingy  operatsiyadan  qolgan  mahalliy  nuqsonlarni  (cho‘kmalar,  bo‘shliq-lar  va  boshq.) 

to‘g‘rilab bo‘lmaydi, yaltiratish orqali Rz0,1 — Rz0,05 sirt g‘adir-budurligiga erishish mumkin, 

biroq  yuqori  aniqlikni  taxminlab  bo‘lmaydi.  YAltiratish  jarayoni  yaltiratish  doirasining  yoki 

abraziv  tasmaning  yuqori  tezligida  (40  m/sek  gacha)  amalga  oshiriladi.  Om-maviy  va  yirik 

seriyali ishlab chiqarishda yaltiratish uchun ko‘p shpindelli avtomatlar qo‘llaniladi. 

 

---

Sinov savollari

 

1. Aylanma jism shakliga ega bo‘lgan detallarning qanday sinflari mavjud? 

2.Operatsiyalarni 

konseitratsiyalash 

tamoyili 

qanday 

operatsiyaga 

oshi- 

riladi? 

3.Valga 

bir 

keskichli 

va 

ko‘p 

keskichli 

tokarlik 

dastgohlarida 

ishlov berishning mohiyati nimadan iborat? 

4.Pog‘onali 

vallarga 

ishlov 

berish 

unumdorligini 

oshirishning 

qanday yo‘llarini bilasiz? 

5.Nusxalash  moslamasiga  ega  bo‘lgan  dastgohlarda  ishlov  bsrishning  qanday  yo‘llarini 

bilasiz? 

6.Pardozlashning qanday turlari mavjud? 

7.Yupqa pardozlash qachon qo‘llaniladi? 

8.Yupqa pardozlashda kesish rejimi qanday tanlanadi? 

9.Tashqi 

aylanma 

silindrik 

sirtlarga 

jilvirlash 

qachon 

qo‘llash 

maqsadga muvofiq bo’ladi? 

10.Superfinishning mohiyati nimadan iborat