Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari fanidan

Tayyorlash vaqti. Bu vaqt seriyalab ishlab chiqarish sharoitida qo’llaniladi va yangi partiya detallarni chizmasini, texnologik jarayonni o’rganish uchun ajratiladi. Bundan tashqari, dastgohni sozlab , moslama va kesuvchi asboblarni almashtirish ishdan so’ng esa (partiya detallariga ishlov berilgandan so’ng) ularni yana qayta almashtirish kabi ishlar ham shu vaqt doirasiga kiradi.
Yuqoridagilarni inobatga olib donaviy vaqt quyidagicha ko’rinishda bo’ladi:
t_д = t_а + t_ёр + t _хиз + t_ж , min, (6.1)
bu yerda: t_a- asosiy vaqt, min; t_yor- yordamchi vaqt, min; t_xiz- ish joyiga xizmat ko’rsatish vaqti, min; t_j- ishchining jismoniy ehtiyojini qondirish uchun sarflangan vaqt, min.
Donaviy-kalkulyasiya vaqt esa:

^tдк
= t_а
+ t_ёр
^{+ t}хиз
+ t_ж
+ ^tтай , min, (6.2)
n

bu yerda: t_tay- tayyorlash vaqti, min; n- partiyadagi detallar soni.

3. Ishchining malakasini aniqlash

Vaqt me’yorlarini aniqlashda ishchining malakasi ham belgilanadi. Ishchining malakasini belgilashda ishlab chiqarish tarmogidaga binoan malakaviy-tarif ma’lumotlariga asoslaniladi.
Ishni bajarish uchun qancha boy tajriba va bilim talab qilinsa ishchining malakasi shuncha yuqori bo’ladi.
Donali ishlab chiqarishda dastgohni sozlash, kesuvchi asbobni O’rnatish, o’lchov asboblaridan foydalanish talab etilganligi sababli yuqori malakali ishchi ishlaydi.
YAlpi ishlab chiqarish sharoitida aksariyat ishlar mexanizatsiyalashtirilgan va avtomatlashtirilganligi sababli hamda dastgohni va kesuvchi asbobni sozlovchi ishchi tomonidan sozlanishi, yuqori malakali ishni talab etilmaydi.
Ishchilarga ish haqi belgilashda birinchi toifa asos qilib olinadi. Qolgan toifalar bo’yicha ish haqi belgilashda birinchi toifaga miqdorini tarif koeffitsiyentiga ko’paytiriladi.